Ζαλγκίρις ή αλλιώς… πράσινο δάσος
Η Ζαλγκίρις Κάουνας είναι η πιο ιστορική ομάδα της Λιθουανίας, μιας και μετρά 75 χρόνια ιστορίας και μια από τις πλέον καταξιωμένες ομάδες της Ευρώπης. Πώς όμως προέκυψε το όνομα της, Ζαλγκίρις, και τι πραγματικά σημαίνει; Θα ανατρέξουμε αρκετούς αιώνες πίσω, τον 15ο συγκεκριμένα και στις 15 Ιουλίου του 1410. Με επικεφαλής τον βασιλιά Γιογκάιλα...
Η Ζαλγκίρις Κάουνας είναι η πιο ιστορική ομάδα της Λιθουανίας, μιας και μετρά 75 χρόνια ιστορίας και μια από τις πλέον καταξιωμένες ομάδες της Ευρώπης. Πώς όμως προέκυψε το όνομα της, Ζαλγκίρις, και τι πραγματικά σημαίνει;
Θα ανατρέξουμε αρκετούς αιώνες πίσω, τον 15ο συγκεκριμένα και στις 15 Ιουλίου του 1410. Με επικεφαλής τον βασιλιά Γιογκάιλα και τον Μεγάλο Δούκα, Βιτάουτας έγινε η συμμαχία μεταξύ του Βασιλείου της Πολωνίας και του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας.
Αυτή η συμμαχία κέρδισε τη μάχη απέναντι στους Τεύτονες ιππότες της Γερμανίας και της Πρωσίας που είχαν για αρχηγό τον Ούλριχ Φον Γιούνγκιγκεν. Η πλειοψηφία των ιπποτών είτε σκοτώθηκε, είτε φυλακίστηκε, με το αποτέλεσμα της μάχης να φέρνει αλλαγές στις πολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Ευρώπη και ταυτόχρονα την άνοδο της Πολωνο-Λιθουανικής Ένωσης ως της κυρίαρχης πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης στην περιοχή.
Η «Ζαλγκίρις» είναι μετάφραση της γερμανικής λέξης Γκρούνβαλντ (Grünwald), όπου σημαίνει «πράσινο δάσος». Η μάχη που έγινε εκεί θεωρείται μια από τις σημαντικότερες νίκες στην ιστορία της Λιθουανίας, της Λευκορωσίας και της Πολωνίας.
Ζαλγκίρις ή αλλιώς πράσινο δάσος
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναπτυχθεί έντονη εθνικιστική προπαγάνδα γύρω της, αλλά και για να δημιουργηθούν αρκετοί… μύθοι που αγγίζουν το όριο του «ρομαντισμού». Η μάχη του «πράσινου δάσους» ή αλλιώς «Ζαλγκίρις» αποτελεί για τη Λιθουανία το κορυφαίο σύμβολο ενάντια σε κάθε εισβολέα, αλλά είναι και ταυτόχρονα πηγή εθνικής περηφάνιας.
Αρκετούς αιώνες αργότερα, τον 20ο, η έννοια «Ζαλγκίρις» χρησιμοποιήθηκε αρκετά τόσο στην προπαγάνδα των Ναζί, όσο και των Σοβιετικών. Τις τελευταίες δεκαετίες κάποιοι ιστορικοί έκαναν βήματα προόδου σχετικά με τα πραγματικά ιστορικά στοιχεία, αφήνοντας πίσω τους μύθους του ρομαντισμού.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα αυτή η ιστορική μάχη να χρησιμοποιείται πλέον από κάθε χώρα διαφορετικά, ανάλογα με τις… ανάγκες της, από εθνικό ως εθνικιστικό επίπεδο. Τώρα πια, κάθε χώρα έχει δώσει διαφορετική ονομασία για τη μάχη, με τους Λιθουανούς να την ονομάζουν «Ζαλγκίριο μούσις», δηλαδή «μάχη του Πράσινου Δάσους».
Στην ουσία επρόκειτο για την απελευθέρωση του Δουκάτου της Λιθουανίας, όταν το 1230, Τεύτονες ιππότες κάτω από μισθοφορικές στρατιωτικές εντολές αποφάσισαν να εισβάλουν στις επονομαζόμενες «Πρωσικές παγανιστικές περιοχές», έχοντας στόχο να επιβάλλουν τον Χριστιανισμό. Σιγά σιγά άρχισαν να ελέγχουν όλες τις περιοχές, με την απόλυτη υποστήριξη του Πάπα αλλά και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ενώ ήδη από το 1280 είχαν έναν μικρό έλεγχο του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας.
Με την ένωση του Βασιλείου της Πολωνίας και του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας, το 1385, άρχισε να έρχεται το τέλος της κυριαρχίας των ιπποτών. Πρωτίστως και οι δύο λαοί προχώρησαν στον ασπασμό του Χριστιανισμού, για να εκλείψει το… θρησκευτικό αίτιο, το οποίο διατηρούσε τους Τεύτονες στην περιοχή. Οι ιππότες δεν «κάθισαν με τα χέρια σταυρωμένα» και άμεσα έστειλαν την υπόθεση στο παπικό δικαστήριο, με την υποστήριξη βέβαια του βασιλιά της Ουγγαρίας Σίγκιμουντ, με τη μάχη να ήταν αναπόφευκτη.
Ζαλγκίρις
Πολλοί και διάφοροι μύθοι αναπτύχθηκαν γύρω από το στρατό που παρατάχθηκε στο Γκρούνβαλντ (ή Ζαλγκίρις), με τους Γερμανούς ιστορικούς να παρουσιάζουν τους μικρότερους αριθμούς στρατιωτών (στα συγκριτικά στοιχεία που υπάρχουν), ενώ οι Πολωνοί ιστορικοί τους… μεγαλύτερους. Αρκετοί εξ αυτών έκαναν τους υπολογισμούς με βάση τα λάβαρα υπήρχαν στη μάχη.
Για παράδειγμα, Γερμανοί ιστορικοί υπολογίζουν τον Πολωνολιθουανικό στρατό γύρω στους 16 με 17 χιλιάδες και τους Τεύτονες κοντά στους 11 χιλιάδες. Από την άλλη πλευρά όμως οι Πολωνοί προσθέτουν από… 10 χιλιάδες στρατιώτες σε κάθε ένα στρατόπεδο.
Οι «ηττημένοι» της μάχης, Γερμανοί, παρουσιάζουν σε ένα γενικό πλαίσιο τους ιππότες ως ηρωικούς άνδρες, που διέδωσαν τον Χριστιανισμό στους… απολίτιστους. Μάλιστα έκαναν και «ρελάνς», καθώς τον Αύγουστο του 1914 νίκησαν τους Ρώσους σε μάχη κοντά στην περιοχή και αμέσως έσπευσαν να την παρουσιάσουν ως «απάντηση» για αυτά που είχαν συμβεί το 1410!
Στον αντίποδα, στο πλαίσιο της προπαγάνδας, οι Σοβιετικοί παρουσίασαν τη «Ζαλγκίρις» ως προπαγάνδα εναντίον των Ναζί (!), παρουσιάζοντας τους Τεύτονες ιππότες ως προδρόμους του στρατού του Χίτλερ!
Γιατί αποτελεί σύμβολο!
Από τη μάχη αυτή η επιρροή ήταν τεράστια στις εμπλεκόμενες περιοχές. Στη Λιθουανία η νίκη είναι ταυτόσημη με την πολιτική και στρατιωτική υπεροχή του Μεγάλου Δουκάτου της εποχής. Παράλληλα ήταν και πηγή έμπνευσης κατά τη διάρκεια της αντίστασης στη «γερμανοποίηση» που επιχείρησαν οι Ναζί ή στη «σοβιετοποίηση» που επιχείρησαν οι Σοβιετικοί στη συνέχεια της ιστορίας.
Η λέξη «Ζαλγκίρις» είναι για τους Λιθουανούς πηγή υπερηφάνειας, ηρωισμού και αντίστασης. Γι’ αυτό άλλωστε η πιο ιστορική ομάδα πήρε αυτό το όνομα, ως σύμβολο αντίστασης ακόμα και στα χρόνια της σοβιετικής κατοχής.
Κάντε follow στο Sportime
Κάντε like στην σελίδα του Sportime στο Facebook
Ακολουθήστε το Sportime στο Instagram
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
Μαντώ Καψάλη
Εργάζεται στο Sportime από το 2017 και από την πρώτη ημέρα της έκδοσης της εφημερίδας όπως κι από τότε που βγήκε στον αέρα η ιστοσελίδα Sportime.gr. Βασικό της αντικείμενο είναι το μπάσκετ χωρίς βέβαια να «κλείνεται» σε αυτό καθώς όσο ζεις, πρέπει να μαθαίνεις. Είναι τακτικό μέλος του ΠΣΑΤ και της ΕΣΗΕΑ
