Γιατί σβήνουμε κεράκια στην τούρτα γενεθλίων;

Πριν έρθει το γλυκό, πριν ακουστεί το τραγούδι, πριν ακουστούν οι ευχές, υπάρχει πάντα εκείνη η σιωπηλή στιγμή: το σβήσιμο των κεριών. Ένα ή περισσότερα κεράκια αναμμένα στην τούρτα, και ένα πρόσωπο που σκύβει, κρατά την ανάσα του και φυσά. Πίσω από αυτή την τελετουργία, που μοιάζει τόσο αυτονόητη σήμερα, υπάρχει μια διαδρομή αιώνων. Από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι τη Γερμανία του 18ου αιώνα, το σβήσιμο των κεριών κρύβει μέσα του αρχαίες προσφορές, μαγικές ευχές και μια αίσθηση ότι τα γενέθλια είναι κάτι πολύ πιο βαθύ από μια απλή γιορτή.

Στην Αρχαία Ελλάδα, οι άνθρωποι τίμησαν την Άρτεμη, θεά του φεγγαριού, με στρογγυλές πίτες που έμοιαζαν με σελήνη. Πάνω τους τοποθετούσαν αναμμένα κεριά, για να αναπαραστήσουν το φως της θεάς και να κατευθύνουν τις ευχές τους προς τον ουρανό. Τα κεράκια είχαν μαγική λειτουργία. Δεν ήταν απλά φως. Ήταν ένας τρόπος να φτάσει η προσευχή πιο κοντά στους θεούς, ένα είδος φωτεινού μηνύματος μέσα στη νύχτα. Αυτή η συνήθεια, που συνδύαζε θρησκευτικότητα με τελετουργικό, δεν χάθηκε, αλλά μεταλλάχθηκε μέσα στους αιώνες.

Κατά τον Μεσαίωνα και κυρίως στη Γερμανία του 18ου αιώνα, οι παιδικές γιορτές – γνωστές ως “Kinderfeste” – έδωσαν νέα ζωή στο έθιμο. Στο κέντρο της γιορτής βρισκόταν η “Geburtstagstorte”, η τούρτα γενεθλίων, επάνω στην οποία τοποθετούσαν τόσα κεράκια όσων ετών ήταν το παιδί, συν ένα για «καλή τύχη». Τα κεράκια έμεναν αναμμένα όλη μέρα, σαν να φώτιζαν την ύπαρξη του παιδιού καθ’ όλη τη διάρκεια των εορτασμών. Πριν δύσει ο ήλιος, το παιδί έπρεπε να κάνει μια ευχή και να φυσήξει, προσπαθώντας να τα σβήσει όλα με μία ανάσα. Αν τα κατάφερνε, η ευχή θα γινόταν πραγματικότητα. Αν όχι, έπρεπε να περιμένει… τουλάχιστον ως του χρόνου.

Η ιδέα ότι η ανάσα κουβαλά κάτι μαγικό είναι πανάρχαια. Από τα ανατολικά μυστήρια μέχρι τις ιερές τελετές των Κελτών, η πνοή συνδέεται με τη ζωή, το πνεύμα και την επικοινωνία με το υπερφυσικό. Το σβήσιμο των κεριών, σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται μια τελετουργία γεμάτη νόημα. Δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι για παιδιά. Είναι μια στιγμή όπου η σκέψη μετατρέπεται σε επιθυμία, και η επιθυμία σε ενέργεια, που στέλνεται στον κόσμο μέσα από τη φωτιά και τον αέρα. Μια στιγμιαία μαγεία, ανάμεσα στη φλόγα και το χαμόγελο.

Στον σύγχρονο κόσμο, τα κεράκια στην τούρτα έχουν γίνει παγκόσμιο σύμβολο εορτασμού. Από την Ιαπωνία μέχρι την Αργεντινή, και από το χωριό της γιαγιάς μέχρι την πιο πολυτελή δεξίωση, το σβήσιμο των κεριών παραμένει το αποκορύφωμα κάθε γενεθλίου. Παρά το ότι οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν την ιστορία πίσω από αυτή την κίνηση, το ένστικτο παραμένει το ίδιο. Κάθε φορά που κάποιος σβήνει τα κεράκια, στέλνει μια προσωπική ευχή, κάνει μια σιωπηλή υπόσχεση στον εαυτό του ή ζητά κάτι από το σύμπαν. Και το κάνει μέσα από μια πράξη που κουβαλάει αιώνες ιστορίας, παράδοσης και ανθρώπινης ελπίδας.