Η ερώτηση: Τελικά, τι είναι χειρότερο; Η άγνοια ή η αδιαφορία;
Και η απάντηση: Ποιος ξέρει…; Ποιος νοιάζεται…;
Αυτό το εύστοχο ευφυολόγημα, θα μπορούσε πολύ εύκολα να λειτουργήσει και ως ένα καλό σλόγκαν για τη σημερινή ελληνική κοινωνία. Όποια στιγμή και αν ρίξεις μια ματιά στην ειδησεογραφία της ημέρας, είναι σίγουρο πως θα πέσεις πάνω σε ειδήσεις που θα σε κάνουν να απορήσεις και να αναρωτηθείς. Γιατί τόση αδιαφορία για τον συνάνθρωπο; Γιατί τόση απάθεια; Τι μας συμβαίνει;
Η άγνοια και η αδιαφορία για τα κοινωνικοπολιτικά θέματα, είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η ηθελημένη άγνοια γεννά αδιαφορία. Η αδιαφορία υποθάλπεται και συντηρείται από τη σκόπιμη άγνοια.
Θεατές και κομπάρσοι στο θέατρο της ζωής
Παρατηρεί κανείς με θλίψη, πως στη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, κυριαρχεί σήμερα μια απάθεια, μια στασιμότητα, ένας ωχαδερφισμός, μια παθητικότητα για αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Γινόμαστε κάτι σαν μια γενιά θεατών, που εισήλθε στο θέατρο της ζωής για να παρακολουθήσει μια παράσταση,στημένη από άλλους. Ή σε μία πιο «αισιόδοξη» εκδοχή, μια μάζα καλόβολων «κομπάρσων», που έρχονται στη ζωή για να παίξουν το ρολάκι τους και να αποχωρήσουν. Ίσως και να λουστούν για ένα μικρό διάστημα, από το φως κάποιου «προβολέα», για να νιώσουν λίγο σπουδαίοι.
«Ζήσε τη ζωούλα σου και όλα τα άλλα θα φτιάξουν από μόνα τους»
«Κοίτα τον εαυτούλη σου. Μην ασχολείσαι με τη δυστυχία και τη μιζέρια των άλλων, θα σε ρίξουν ψυχολογικά… άλλωστε δεν προλαβαίνεις, έχεις πολλά πράγματα να κάνεις! Επικεντρώσου μόνο στους στόχους σου! Κάνε παρέα μόνο με θετικούς ανθρώπους. Σου αξίζει!»
«Μην ασχολείσαι με τα πολιτικά δρώμενα. Άσε τους τεχνοκράτες… αυτοί ξέρουν. Κάνε υπομονή. Η ανάπτυξη έρχεται!»
«Και γιατί να ασχοληθείς; Μήπως θα αλλάξει τίποτα; Όλοι ίδιοι είναι! Όλα είναι σχεδιασμένα και προκαθορισμένα. Ό,τι και να κάνεις, το αποτέλεσμα θα είναι ίδιο.»
«Άσε που κινδυνεύεις! Τρομοκρατία… εγκληματικότητα… διαφθορά… Ζήτησε από εμάς να σε προστατέψουμε. Παραχώρησε τις ατομικές σου ελευθερίες, αποδέξου χωρίς προβληματισμό την αστυνομοκρατία (βλέπε Χίο και Λέσβο), για το καλό σου γίνεται! Μην αντιδράς!»
«Ε… άμα σου πάρουν και κανένα νησί οι Τούρκοι στη Χάγη, δεν έγινε και τίποτα βρε αδερφέ. Τόσα νησιά έχουμε! Μην ανησυχείς, όλο και κάποια θα μείνουν, για να πηγαίνεις διακοπές τα καλοκαίρια σου!»
«Κάποια στιγμή, θα εμφανιστεί ο εθνικός σωτήρας μας. Περίμενέ τον!»
«Είσαι αριστερός; Αν κάποιο εθνικό θέμα δεν κρίνεται ως σημαντικό σύμφωνα με τις παραδοσιακές θέσεις της αριστεράς, μην αντιδράς!»
«Είσαι δεξιός; Αν κάποιο κοινωνικό θέμα δεν κρίνεται ως σημαντικό σύμφωνα με τις παραδοσιακές θέσεις της δεξιάς, μην αντιδράς!»
«Θες σώνει και καλά να αντιδράσεις; Εντάξει, λοιπόν. Αλλά να το κάνεις μόνο για τα συμφέροντα του δικού σου κλάδου, κλίκας, ομάδας, γκρούπας, συνομοταξίας, πολιτικής παράταξης, ιδεολογίας.»
Ο καθένας στο μαντρί του!
«Και γενικά να ξέρεις, πως αν έχεις πολιτικές και κοινωνικές ανησυχίες, μάλλον κάτι δεν πάει καλά με εσένα! Όμως φροντίσαμε να σου παρέχουμε τη κατάλληλη αγωγή για τη περίπτωσή σου: κατανάλωσε!»
«Σου παρέχουμε ένα σωρό υλικά. Διάλεξε και πάρε. Φτιάξε τον τεχνητό σου παράδεισο. Μπες μέσα και κλειδαμπαρώσου. Τα υπόλοιπα θα τα φροντίσουμε εμείς.»
Αυτές είναι μερικές απ’ τις παραστάσεις που συμμετέχουμε, ηθελημένα ή αθέλητα. Η αδιαφορία περισσεύει και ως προς τα πολιτικά δρώμενα και ως προς τα κοινωνικά. Φτωχοί άνθρωποι, άστεγοι, μόνοι, δυστυχισμένοι, άρρωστοι, γίνονται απρόσωπες στατιστικές ερευνών. Διαβάζουμε για τις τύχες τους, σε κονσερβοποιημένα άρθρα ιστοσελίδων. Στην πραγματικότητά μας, έχουν γίνει φευγαλέες σκιές της καθημερινότητας, που μας κρύβουν τον ήλιο και βιαζόμαστε να τις διώξουμε μακριά.
Η φιλανθρωπική μας ευαισθησία, μαντρώθηκε τελικά στο διαδίκτυο. Περιορίστηκε εκεί. Συνηθίσαμε να βλέπουμε τον ανθρώπινο πόνο μέσα σε ένα παράθυρο ενός ψυχρού post στο internet. Να πατάμε play σε ένα βίντεο, για να αφουγκραστούμε λίγο την απόγνωση του συνανθρώπου. Ψηφιοποιήσαμε τη φιλανθρωπία μας.
Αδιάφοροι για το καλό, ειδήμονες για το κακό
Για το καλό και την έμπρακτη κινητοποίηση προς αυτό, είμαστε αδιάφοροι. Την ίδια στιγμή, για το κακό και την ανέξοδη ασχολία μας με αυτό , μόνο αδιάφοροι δεν είμαστε!
Αν κάποιος σου μεταφέρει κάποιο ευχάριστο νέο για έναν κοινό γνωστό, ζήτημα να αφιερώσεις πάνω από 2 λεπτά για να το συζητήσεις.
Αν όμως σου ψιθυρίσει στο αυτί κάποιο δυσάρεστο, εκεί ξεκινάει ολόκληρη διατριβή επί του θέματος! Αυτομάτως, η αδιαφορία μας, μετατρέπεται σε θερμό ενδιαφέρον!
Γιατί άραγε;
Γιατί κάποιοι άνθρωποι αγαπούν να ασχολούνται με τα δυσάρεστα νέα των άλλων;
Η απάντηση έχει πικρή γεύση, αλλά είναι η αλήθεια. Για τους ανθρώπους που λειτουργούν έτσι, οι δυσκολίες και οι στεναχώριες των άλλων, τους παρέχουν ένα είδος ανακούφισης. Κατά κάποιο τρόπο, τους κάνουν να νιώθουν ανώτεροι. Προσπαθούν να γεμίσουν τα δικά τους κενά, με τις ζωές των άλλων.
« Εγώ δεν έχω κάνει ποτέ κάτι τέτοιο, άρα είμαι καλύτερος»
« Εμένα δεν μου έχει συμβεί τέτοιο δυσάρεστο γεγονός, άρα είμαι σε καλύτερη κατάσταση»
Ή σε μια πιο «ηθική» εκδοχή, μπορεί να τους κάνει να νιώσουν ένα είδος παρηγοριάς:
«Δεν είμαι ο μόνος που περνάει δυσκολίες. Ευτυχώς που υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι που υποφέρουν όπως κι εγώ»
Άσχημες διαπιστώσεις, αλλά έτσι είναι.
Πρωταθλητές στη θεωρία
Μέσα σε μια κοινωνία αδιαφορίας και απάθειας, φαντάζει κάπως παράδοξο το ότι – ενώ κανένας δεν κάνει τίποτα – ταυτόχρονα, όλοι είναι πρόθυμοι να κριτικάρουν και να κρίνουν καταστάσεις.
Δεν ψηφίζω, αλλά κρίνω το άθλιο πολιτικό σκηνικό. Δεν βοηθάω αναξιοπαθούντες σχεδόν ποτέ, αλλά κατακεραυνώνω τους πολιτικούς που κοιτάζουν μόνο το συμφέρον τους. Δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα στην Ελλάδα, αλλά εγώ θα σας πω τι χρειάζεται η χώρα για να πάει μπροστά. Δεν χαίρομαι για τη φτώχεια και τη δυστυχία που υπάρχει γύρω μου, αλλά πάντα κάποιοι άλλοι φταίνε γι’ αυτά, εκτός από εμάς.
Γεμίσαμε από γνώμες. Και λόγια. Πολλά λόγια. Τα στόματα ανοιγοκλείνουν ακατάπαυστα. Τα πληκτρολόγια έχουν πάρει φωτιά. Ο ένας κρίνει τον άλλον. Ο ένας «διορθώνει» τον άλλον. Σε μια εποχή όπου τα μέσα για να εκφράζεσαι και να μιλάς, είναι πιο πολλά και πιο προσβάσιμα από ποτέ, είναι απορίας άξιο πως ο κόσμος δεν μπορεί με τίποτα να σβήσει την δίψα του για να μιλήσει. Αλλά και η τόση απροθυμία του, για να ακούσει.
Μας θυμίζει κάτι αυτό; Ποιοι μιλούν συνεχώς στα τηλεοπτικά πάνελ κάνοντας τοποθετήσεις επί τοποθετήσεων, χωρίς να αφουγκράζονται καθόλου τον παλμό της κοινωνίας;
Σωστά. Οι πολιτικοί.
Με λίγα λόγια, γινόμαστε κάτι σαν αποπολιτικοποιημένοι πολιτικοί!
Απαθείς πολίτες με παθιασμένη ρητορική.
Αμέτοχοι υπήκοοι, με συμμετοχή στη θεωρία και αποχή από την πράξη.
Απόμακροι προς τον συνάνθρωπο, αλλά επιτυχημένοι στη φιλανθρωπία του καναπέ.
Όλοι έχουμε το μερίδιο ευθύνης μας, για αυτήν την τραγική κατάσταση.
Θα έλεγε κανείς πως, σε ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων, το ταξικό και το κοινωνικό μίσος μοιάζει να μειώνεται και να δίνει σταδιακά τη θέση του, στην αδιαφορία. Αδιαφορία για τον συνάνθρωπο, αδιαφορία για τον Θεό, αδιαφορία για την πορεία της χώρας.
Η αδιαφορία είναι χειρότερη ακόμη και από το μίσος! Ακόμα και οι συγκρούσεις που προέρχονται από το μίσος, μπορεί κάτι νέο να γεννήσουν. Όμως η απάθεια και η αδιαφορία δεν γεννούν τίποτα, αντιθέτως ερημοποιούν την ανθρωπιά μας.
Ποιος έμεινε για να μας ακούσει;
«Άνθρωπον ζητώ», φώναζε ο Διογένης ο Κυνικός. Πόσο προφητικός και διαχρονικός ήταν ο λόγος του…
Τα πρόθυμα αυτιά είναι είδος υπό εξαφάνιση. Σφραγίστηκαν!
Όλοι έγιναν φλύαροι πομποί. Ξεμείναμε όμως από δέκτες!
Είναι μεγάλο θέμα αυτό. Καταντήσαμε στο σημείο, να μη μπορείς να βρεις έναν άνθρωπο να κάτσει να σε ακούσει, χωρίς να έχει κάτι να κερδίσει. Να ακουμπήσεις κάπου τα προβλήματά σου, τις έγνοιες σου, τη στεναχώρια σου, ακόμα και την τρέλα σου. Κανείς δεν έχει χρόνο. Όλοι είναι απασχολημένοι με τον εαυτό τους και την προσωπική τους επιτυχία.
Ας αναλογιστούμε πόσες και πόσες ανθρώπινες τραγωδίες θα είχαν αποφευχθεί, αν υπήρχε την κατάλληλη στιγμή ένα πρόθυμο αυτί για να ακούσει έναν νέο που σκέφτεται να αυτοκτονήσει, έναν άνθρωπο πριν οδηγηθεί σε φονικό, μια έγκυο γυναίκα που βρίσκεται σε απόγνωση, έναν ηλικιωμένο που παλεύει μόνος του, βυθισμένος στη κατάθλιψη.
Δεν σπεύδουμε να βοηθήσουμε, όσο θα μπορούσαμε. Είμαστε παγωμένοι. Μια κοινωνία στην «κατάψυξη».
Λείπουν τα καταδεκτικά αυτιά. Λείπουν οι πράξεις. Λείπει η αλληλεγγύη.
Λείπει η πίστη.
Κοινωνικά ελλείμματα.
Μην ασχολείσαι με οικονομικά πλεονάσματα.