Ο Άγιος Θωμάς και οι «Θωμάδες» του σήμερα: Η πίστη μπορεί να «ψηλαφιστεί» με τη λογική, άλλα θεριεύει μόνο με την καρδιά

Στις 6 Οκτωβρίου η Εκκλησία εορτάζει και τιμά την ιερή μνήμη του αγίου αποστόλου Θωμά. Ο Χριστός μπορεί να κήρυξε στους μακαρισμούς του ότι είναι «μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες», άλλα πάντα θα κάνει εκείνο το αγαπητικό βήμα για να πλησιάσει τον «Θωμά» που κρύβουμε μέσα μας.

Ο απόστολος Θωμάς ήταν ο πρώτος μετά το γεγονός της Αναστάσεως που κήρυξε τη θεότητα του Χριστού. Ζήτησε να ψηλαφίσει την άχραντη πλευρά του Ιησού και εκστασιασμένος από το χαρμόσυνο θέαμα που έβλεπαν τα μάτια του, φώναξε «ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου!». Σημειωτέον, ότι αυτή η τόσο συγκινητική απόκριση του αποστόλου Θωμά, είναι ένα συντριπτικό επιχείρημα (από τα πολλά που υπάρχουν στην Αγία Γραφή) εναντίον όλων εκείνων των αιρέσεων που αρνούνται τη θεότητα του Χριστού.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο απόστολος Θωμάς έγινε ένα ευαγγελικό αρχέτυπο για την αέναη αναζήτηση του Θεού από εκείνο το είδος ανθρώπου που διαθέτει κυνική σκέψη και αγαπά να αμφιβάλλει.

Ο απόστολος Θωμάς βεβαίως δεν ήταν «άπιστος», όπως είθισται να αποκαλείται στη λαϊκή γλώσσα. Απλά ήταν δύσπιστος. Ακόμα και αφού είχε δει τον Χριστό για 3 χρόνια να πλημμυρίζει με θαύματα τη γη του Ισραήλ, ήθελε το κάτι παραπάνω για να πιστέψει το θαύμα των θαυμάτων, που ήταν η Ανάσταση. Είχε διερευνητικό πνεύμα και ήθελε να δει αποδείξεις για να υπερβεί τις αντιρρήσεις του.

Και ο Χριστός με την αρχοντική αγκαλιά του που τους χωρά όλους, δεν αρνήθηκε την επιθυμία του αποστόλου, ούτε κατέκρινε την περιέργεια του. Διότι κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και διαθέτει άλλη ιδιοσυγκρασία. Άλλος είναι συναισθηματικός και άλλος είναι πραγματιστής. Άλλος είναι διαισθητικός και άλλος είναι ρεαλιστής. Άλλος πιστεύει με το σκίρτημα της καρδιάς και άλλος με την κάμψη της λογικής.

Όμως το πλησίασμα του Θεού με τη λογική είναι πολύ υποδεέστερο από την προσωπική αποκάλυψη του Θεού στον άνθρωπο, που γίνεται με το αισθητήριο της καρδιάς.

Όσα επιχειρήματα περί ύπαρξης του Θεού και αν προβάλλονται στον άνθρωπο, η λογική από μόνη της δεν αρκεί για να ριζώσει το δέντρο της πίστεως στην ψυχή. Τα στεγανά της ανθρώπινης λογικής δεν μπορούν να χωρέσουν το υπέρλογο της θείας πραγματικότητας. Η λογική είναι ένα εργαλείο που ναι μεν μπορεί να δώσει τα πρώτα ερεθίσματα στο νου που αναζητά τον Θεό και να σε βοηθήσει να διακρίνεις τα ίχνη Του στη ζωή, άλλα δεν μπορεί να σε πάει μακριά.

Σαν «Θωμάδες» κάποτε ψηλαφίζουμε κι εμείς με τη λογική μας τα πειστήρια της θεότητας στον κόσμο. Ερμηνεύουμε τα φαινόμενα της ζωής βάζοντας το δάχτυλο «εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων» και αναζητούμε σημάδια της θεϊκής παρουσίας. Βρίσκουμε ίχνη του Θεού στο Ευαγγέλιο, στους Αγίους και τα θαύματά τους, στους Μάρτυρες και τους Ομολογητές, στις προφητείες και τα διορατικά χαρίσματα των αγίων Πατέρων, στα μεγαλεία της φύσης, της βιολογίας και του σύμπαντος.

Ο Θεός έχει εξασφαλίσει για τη ζωή μας παραπάνω από αρκετά πειστήρια για να ταρακουνήσει τη λογική μας, εφόσον όμως σκεπτόμαστε ανεπιτήδευτα και δεν είμαστε όμηροι προκαταλήψεων που συνδέονται με τις αλυσίδες των παθών μας. Αν η προαίρεση είναι πονηρή, τότε όσα θαύματα και αν συμβαίνουν γύρω μας, άλλα ακόμα και ο ίδιος ο Θεός αν μας παρουσιαζόταν, η πνευματική νέκρωση δεν θα άφηνε την καρδιά μας να σκιρτήσει. Δείτε για παράδειγμα τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους που είδαν τον Χριστό να θεραπεύει τυφλούς, παράλυτους και ασθενείς, άλλα να ανασταίνει ακόμα και νεκρούς, κι όμως η πώρωση της καρδιάς τους, δεν τους άφηνε να παραδεχτούν τον Ιησού ως Μεσσία και Θεάνθρωπο.

Η λογική όμως κάποτε ξεμένει από καύσιμα, και αν δεν έρθει η καρδιά για να μας πάει στο παρακάτω του ταξιδιού προς τη σωτηρία, τότε θα μας βρει η νύχτα της ολιγοπιστίας και της αμφιβολίας. Η ψηλάφηση των πραγμάτων με τη λογική είναι το πρώτο νηπιακό βήμα του δύσπιστου ανθρώπου προς την ανακάλυψη του Θεού. Άλλα αν δεν αρχίσει να αλλοιώνεται η καρδιά από την ενέργεια της Χάριτος, τότε η λογική από χρήσιμο εργαλείο – μπορεί να γίνει όργανο που θα ακρωτηριάσει τα φτερά της πίστεως.

Με τα μάτια της λογικής στην καλύτερη περίπτωση μπορούμε να δούμε μόνο τη «σκιά» του Θεού από την παρουσία Του στον κόσμο, άλλα μόνο η καρδιά μπορεί να δει το ίδιο το «Φως εκ Φωτός». Στα χωράφια της λογικής δεν μπορεί να στεριώσει πλούσια σοδειά αγάπης για τον Θεό. Ακόμα και για τις ανθρώπινες σχέσεις λέμε: «αυτός αγαπάει σαν τρελός», ακριβώς γιατί η αγάπη είναι συνυφασμένη με το υπέρλογο και το υπερβατικό.

Ο Θεός δέχεται την έρευνα. Δεν απαιτεί τυφλή πίστη από εμάς. Εκείνο το έρμο «πίστευε και μη ερεύνα» είναι ένα «ορφανό» ρητό που δεν έχει καμία σχέση με το πνεύμα της Ορθοδοξίας. Ο Χριστός είπε «ἐρευνᾶτε τάς γραφάς» και δεν έπαψε ποτέ να δίνει απτές αποδείξεις της υπάρξεώς του. Ο Θεός δέχεται ακόμα και τον φιλοπερίεργο, άλλα αποστρέφεται τον κακοπροαίρετο. Πολύ δύσκολα αποκαλύπτεται στον άνθρωπο που έχει εμπάθεια και συμφεροντολογία στις εσωτερικές αναζητήσεις του.

Ο Χριστός λέει σε όλους τους «Θωμάδες» των αιώνων: «Έρχου και ίδε». Θέλεις να μάθεις ποιος είμαι; Έλα να μάθεις. Βιωματικά, όχι θεωρητικά. Αφού θες να ερευνήσεις την αλήθεια, πρέπει να ξεκινήσεις από Εκείνον που είναι η ίδια η ενσαρκωμένη Αλήθεια. Μη μείνεις στο ψηλάφισμα, άλλα προσκάλεσε τον ίδιο τον Θεό στην καρδιά σου. Ζήσε τα Μυστήρια, μέσα από τα οποία φανερώνεται ο ίδιος ο Αναστάντας Χριστός. Είναι τόσο απλό, κι όμως ο άνθρωπος το κάνει τόσο δύσκολο…