Είναι το γεγονός της χρονιάς στο ποδόσφαιρο σε ζητήματα πέραν του αμιγώς αγωνιστικού. Θα υπάρχει πάντα ένα «πριν» και ένα «μετά» από το βράδυ της Τρίτης 8ης Δεκεμβρίου του 2020 στο «Παρκ ντε Πρενς». Από την κοινή απόφαση δηλαδή των παικτών της Μπασακσεχίρ και της Παρί Σεν Ζερμέν να διακόψουν το μεταξύ τους παιχνίδι, ως αντίδραση σε αυτό που (φέρεται να) είναι ρατσιστική λεκτική επίθεση από πλευράς του 4ου διαιτητή, Σεμπαστιάν Κολτσέσκου προς τον βοηθό προπονητή της τουρκικής ομάδας, Πιέρ Γουεμπό.
Ήταν περισσότερο γλωσσικό ολίσθημα παρά ρατσιστική επίθεση; Βλακώδες παρά δόλιο; Ο Ρουμάνος ρέφερι την πάτησε πέφτοντας θύμα των στερεότυπων;. Μπορούμε να του δώσουμε όλα τα ελαφρυντικά του κόσμου, να δεχτούμε επίσης ως ειλικρινή τη συγνώμη του. Τίποτα όμως δεν τον αθωώνει για την αδυναμία – ανικανότητα να κατανοήσει και να υπηρετήσει σωστά το πλαίσιο στο οποίο κλήθηκε να λειτουργήσει.
Είναι επίσημος σε αγώνα της μεγαλύτερης ποδοσφαιρικής διασυλλογικής διοργάνωσης της Ευρώπης. Τα πάντα καταγράφονται, τα πάντα (υπέρ)αναλύονται. Αυτό που είπε ήταν αδέξιο και διόλου επαγγελματικό. Η UEFA παρέχει στους διαιτητές όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται να έχουν, τα πλήρη στοιχεία των μελών των εκάστοτε αποστολών. Το «είναι αυτός ο μαύρος» δεν (πρέπει να) είναι ποτέ των ποτών ατάκα από τον οποιονδήποτε εμπλέκεται από τέτοιο πόστο σε αγώνα Champions League…
Η παγίδα της υποβάθμισης
Παρατηρείται μια προσπάθεια να υποβαθμιστεί η σημασία του περιστατικού. Ίσως να ‘ναι και ότι, όλοι μας, περισσότερο ή λιγότερο, χρησιμοποιούμε τη λέξη «μαύρος» στη ζωή μας χωρίς να υπάρχει εντός της καμία υποψία ρατσιστικής χροιάς. Είναι όμως το πλαίσιο, τα πώς, πού, πότε και γιατί. Είναι πολύ διαφορετικό να πεις «οι ζωές των μαύρων έχουν σημασία» (Black Lives Matter) και εντελώς άλλο «ήρθε ο μαύρος που πουλάει cd».
Εν έτει 2020, δεν είναι δυνατόν να σκεφτόμαστε ακόμα με όρους αποικιοκρατίας. Υποτίθεται προοδεύσαμε. Το «No Racism» είναι επί σειρά ετών σλόγκαν της UEFA. Ποτέ άλλοτε δεν εφαρμόστηκε έτσι στην πράξη σε διοργάνωσή της. Αν υπήρχε υπερβολή στην αντίδραση των παικτών, καλώς υπήρξε. Σε τόσο σημαντικά ζητήματα, που χρειάζεται τεράστιο ταρακούνημα για να αλλάξουν, έστω λίγο, νοοτροπίες και συνειδήσεις, καλύτερα κάτι να διογκώνεται, παρά να αποτελεί (ξανά) αντικείμενο ανοχής. Και ακόμα και να θεωρήσουμε ότι το περιστατικό στο Παρίσι ήταν παρεξήγηση, αυτό δεν σημαίνει ότι ο ρατσισμός είναι εκτός ποδόσφαιρου. Δυστυχώς τα περί του αντιθέτου παραδείγματα είναι πάρα πολλά,,,.
Πολλοί έσπευσαν να θυμηθούν ότι παίκτες της Μπασακσεχίρ χαιρετούσαν στρατιωτικά τον καιρό της εισβολής της Τουρκίας στην Συρία. Πολλοί επίσης βγάζουν φλύκταινες μαθαίνοντας ότι αυτή είναι η ομάδα του Ερντογάν, αλήθεια είναι ότι κανείς γελάει ως εξοργίζεται βλέποντας τον «Σουλτάνο» να βγάζει πύρινα μηνύματα κατά του ρατσισμού, επιχειρώντας ξανά να κάνει τα δικά του πολιτικά παιχνίδια. Δεν θα ήταν επίσης περίεργο αν μαθαίναμε ότι ο Τούρκος πρόεδρος έπαιξε παρασκηνιακά ρόλο στην απόφαση να μην βγει ξανά η Μπασάκ στο γήπεδο.
Όμως μην μπλέκουμε το ένα με το άλλο. Ο Γουεμπό κανέναν Ερντογάν δεν είχε στο μυαλό του όταν αντέδρασε στο άκουσμα της επίμαχης λέξης (όπως και αν τελικά ειπώθηκε). Ούτε ο Ντεμπά Μπα, που ύψωσε ανάστημα και επαναλάμβανε ότι και το «μαύρος» ως προσδιορισμός στην εν λόγω περίπτωση νοείται ως ρατσιστικό. Πολύ περισσότερο, εννοείται, οι Κιλιάν Εμπαπέ και Νεϊμάρ, που στηρίξαν δημοσίως την κίνηση της Μπασάκ. Βασικά δίχως την συναίνεση της Παρί, ο αγώνας δεν θα είχε μετατεθεί. Δεν έχει επίσης κανένα νόημα η σύγκριση με το να σε αποκαλούν «λευκό». Δεν είναι καθόλου το ίδιο και το ξέρουμε όλοι, το βάρος της Ιστορίας γέρνει μονόπαντα.
Συγκοινωνούντα δοχεία
Και αν είπατε «έλα μωρέ, τι του είπε, μαύρος δεν είναι άλλωστε;» σκεφτείτε το λίγο αλλιώς. Θυμηθείτε τη λεκτική βία που (μπορεί να) έχετε νιώσει οι ίδιοι στη ζωή σας για διάφορους λόγους. Για το ύψος, το φύλο, τα κιλά, την εμφάνιση, τα λεφτά. Θυμηθείτε επίσης πόσο άδειος μπορεί να αισθανθείς ακούγοντας το αφεντικό στη δουλειά σου να σου μειώνει την προσωπικότητα, επαγγελματική και προσωπική. Ο ρατσισμός δεν έχει να κάνει μόνο με το χρώμα του δέρματος. Κατανοώντας πόσο συγκοινωνούντα δοχεία είναι όλα τούτα, τότε κανείς μπορεί να καταλάβει πως αισθάνονται διαφορετικοί από αυτόν άνθρωποι, αλλά αυτό ακριβώς, άνθρωποι.
Η ιστορία αυτή βγάζει στον αφρό και άλλα προβλήματα της εποχής. Την ανθρωποφαγία των social media. Την τάση που έχουμε να κατατάσσουμε τα πράγματα σε άκρα προσποιούμενοι ότι δεν υπάρχει μέση. Την πολύ κακή συνήθεια που έχουμε να ακούμε μόνο τη φωνή μας όταν κάνουμε διάλογο. Το ότι βγάζουμε βεβιασμένα συμπεράσματα. Το ότι «δικάζουμε» πριν μάθουμε όλα τα δεδομένα. Ναι. Ολα αυτά είναι επίσης σημαντικά προβλήματα. Απαιτούν ομοίως βελτίωση, προβληματισμό, δράση.
Ωστόσο, ας δούμε και το πιο ενθαρρυντικό ίσως μάθημα. Οι ποδοσφαιριστές του τοπ επιπέδου πολλές φορές μας απασχολούν για τους λάθους λόγους. Για το πώς επιδεικνύουν τον πλούτο τους, με το πώς έχουν χάσει κάθε επαφή με τον κόσμο στον οποίο χρωστούν σε τελική ανάλυση τη φήμη και την περιουσία τους. Η απόφαση αυτή δείχνει ότι μπορεί να υπάρξει πολιτικό υπόβαθρο στις πράξεις τους, ότι έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν τα πράγματα.