Ο Χρήστος Σαρτζετάκης ήταν ένας γενναίος άνθρωπος

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης δεν ήταν απλώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά το διάστημα 1985-1990 αλλά κάτι πολύ περισσότερο.

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης ήταν ένας γενναίος άνθρωπος, που κατάφερε να επιβάλλει το ήθος και τη νομιμότητα σε μια περίοδο σκληρής κομματικής πόλωσης και απίστευτης τοξικότητας, με τα πράσινα και τα γαλάζια καφενεία.

Πολύ δε περισσότερο ήταν ένας άμεμπτος άνθρωπος και λειτουργός της Δικαιοσύνης που λειτούργησε άψογα ως ανακριτής στην υπόθεση της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963! Δεν υπέκυψε ούτε σε πολιτικές πιέσεις ούτε και σε απειλές που δέχθηκε.

Το παρακράτος, που τότε κυριαρχούσε με πρωταγωνιστές κάμποσα καθάρματα με σκοτεινό παρελθόν και συνεργασία με τους ναζί στη διάρκεια της κατοχής, αισθανόταν κυρίαρχο. Ο Σαρτζετάκης παρότι δέχθηκε τρομερές πέσεις από την πολιτική και δικαστική εξουσία, έκανε τη δουλειά του όπως όριζε το ήθος και ο όρκος του.

Η στάση του ήταν γενναία αλλά η επερχόμενη δικτατορία, φυσικά και δεν την εκτίμησε. Ο Σαρτζετάκης εκδιώχθηκε του δικαστικού σώματος, του απαγορεύτηκε να ασκεί τη δικηγορία, είχε μεγάλο πρόβλημα βιοπορισμού. «Ο Σαρτζετάκης είναι κακός Έλληνας και οι κακοί Έλληνες δεν πρέπει να ζουν» είχε πει ο Στυλιανός Παττακός τις ανοησίες του οποίου άκουγαν με ανοιχτό το στόμα και χειροκροτούσαν οι «πατριδέμποροι» που πάντα ήταν είδος εν αφθονία στη χώρα μας.

Ο Σαρτζετάκης ενσαρκώθηκε από τον Ζαν Λουί Τρεντινιάν στην ταινία «Ζ», διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Βασίλη Βασιλικού, σε σκηνοθεσία του Κώστα Γαβρά.

Η χούντα τον κυνήγησε ανελέητα. Ο Χρήστος Σαρτζετάκης συνελήφθη δύο φορές και πέρασε δύσκολα τόσο στη Μπουμπουλίνας, που ήταν το κτίριο της Ασφάλειας, στην ταράτσα της οποίας γίνονταν απάνθρωπα βασανιστήρια, όσο και στην  περιβόητο ΕΑΤ/ΕΣΑ του Ιωαννίδη.

Παρά τις δύσκολες στιγμές που πέρασε, αρνήθηκε να ονοματίσει τους συνεργάτες του στον αντιδικτατορικό αγώνα. Η διεθνής κατακραυγή και η κινητοποίηση όλων των δικαστικών ενώσεων της Ευρώπης και ειδικά της Γαλλίας, οδήγησε στην απελευθέρωσή του καθώς το καθεστώς δεν τόλμησε να τον παραπέμψει σε δίκη.

Ακόμα κι όταν καταργήθηκε (πάλι υπό διεθνή πίεση) ο νόμος της χούντας κι επιτράπηκε στους απολυθέντες απ’ αυτή δικαστικούς να ασκούν τη δικηγορία, ο Χρήστος Σαρτζετάκης, διορίστηκε δικηγόρος Αθηνών αλλά δεν τον «προτιμούν» και πολλοί πελάτες, λόγω του φόβου για την αντίδραση της δικτατορίας. Οι «ρουφιάνοι» υπήρχαν παντού και πάντα, πολύ περισσότερο τότε.

Και φτάνουμε στο 1985. Το ΠΑΣΟΚ προτείνει τον Χρήστο Σαρτζετάκη για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, αντί του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Το ήδη τοξικό περιβάλλον έγινε ακόμα χειρότερο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου επέλεξε για Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον άνθρωπο που θύμιζε την χειρότερη στιγμή των «καραμανλικών» κυβερνήσεων (δολοφονία Λαμπράκη).

Στις τρεις ψηφοφορίες ανέκυψαν δύο διαδικαστικά προβλήματα, τα οποία αφορούσαν την ψήφο του Προέδρου της Βουλής Ιωάννη Αλευρά, που μετά την παραίτηση Καραμανλή τον αναπλήρωνε στη θέση του Προέδρου, και το χρώμα των ψηφοδελτίων κατά τη μυστική ψηφοφορία. Συγκεκριμένα στην πρώτη ψηφοφορία συγκεντρώθηκαν 184 ψήφοι υπέρ του Σαρτζετάκη, τον οποίο στήριζαν ΠΑ.ΣΟ.Κ. και Κ.Κ.Ε., ενώ βρέθηκαν και δύο λευκά. Δεδομένου ότι η Νέα Δημοκρατία απείχε, τα λευκά προέρχονταν από την κυβερνητική παράταξη. Στη δεύτερη όμως ψηφοφορία μοιράστηκαν έγχρωμα ψηφοδέλτια γεγονός που προκάλεσε την έντονη αντίδραση της αντιπολίτευσης που διαμαρτυρόταν για ξεκάθαρη παραβίαση της μυστικής ψηφοφορίας.

Ο βουλευτής μάλιστα της Ν.Δ., Ελευθέριος Καλογιάννης, άρπαξε την κάλπη από την αίθουσα Ολομέλειας και κρατώντας την στα χέρια του προσπάθησε να τη μεταφέρει στην αίθουσα των γραφείων της Ν.Δ..

Στις αιτιάσεις της Ν.Δ. για τη νομιμότητα της διαδικασίας, ο προεδρεύων αντιπρόεδρος Μιχαήλ Στεφανίδης απάντησε ότι το Σύνταγμα απαιτεί τα ψηφοδέλτια να είναι ομοιόμορφα, όμως πουθενά δεν αναφέρει ότι πρέπει να είναι και ομοιόχρωμα. Στη δεύτερη ψηφοφορία ο Σαρτζετάκης συγκέντρωσε 181 ψήφους, ενώ στην τρίτη και τελευταία 180 ψήφους, την οριακή δηλαδή πλειοψηφία που απαιτεί το Σύνταγμα.

Και ενώ όλα αυτά συνέβαιναν μέσα στο κτίριο της Βουλής, έξω από αυτό είχε συγκεντρωθεί πλήθος από φανατικούς οπαδούς του ΠΑ.ΣΟ.Κ. που κρατούσαν στα χέρια τους την εφημερίδα Αυριανή και τραγουδούσαν υβριστικά και απαξιωτικά συνθήματα κατά του Καραμανλή!

Μετά την εκλογή Σαρτζετάκη η Νέα Δημοκρατία αμφισβήτησε το δικαίωμα ψήφου του Προέδρου της Βουλής, Ιωάννη Αλευρά, καθώς ασκούσε καθήκοντα Προέδρου της Δημοκρατίας αναπληρώνοντας τον παραιτηθέντα Καραμανλή και την αξίωσή της υποστήριξαν γνωστοί συνταγματολόγοι όπως ο Αριστόβουλος Μάνεσης.

Αντίθετα, ο καθηγητής Γεώργιος Κασιμάτης και ο νεαρός τότε Ευάγγελος Βενιζέλος υποστήριξαν την ερμηνεία του Συντάγματος που τελικά επικράτησε, ότι δηλαδή ο Πρόεδρος της Βουλής που αναπληρώνει τη χηρεύουσα θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας έχει δικαίωμα να ψηφίσει ως βουλευτής κατά τη διαδικασία εκλογής του νέου Προέδρου.

Κατά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 1986 η μυστική ψηφοφορία αντικαταστάθηκε από ονομαστική.

Στην πενταετία που έμεινε στην Προεδρία ο Χρήστος Σαρτζετάκης χειρίστηκε με νηφαλιότητα, ηρεμία και με άψογο τρόπο τα συνταγματικώς οριζόμενα καθήκοντά του.

Δε γλίτωσε από τη χλεύη και τη «λάσπη» σε μια περίοδο έντονη, με την πρώτη περίοδο του ΠΑΣΟΚ να ετοιμάζεται να καταρρεύσει από τα οικονομικά σκάνδαλα αλλά ακόμα και τη σχέση του Ανδρέα Παπανδρέου με τη Δήμητρα Λιάνη όπως και τα πρώτα προβλήματα με την υγεία του. Η αντιπολίτευση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη απέναντι σε ένα πανίσχυρο ΠΑΣΟΚ είχε φτάσει στα άκρα.

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης  αν και με την αναθεώρηση του Συντάγματος δεν είχε τις εξουσίες των προκατόχων του, λειτούργησε άριστα και συνετά σε ένα τέτοιο περιβάλλον.

Στη ταραγμένη περίοδο του 1989, με το αίτημα της αντιπολίτευσης για «κάθαρση» του δημοσίου βίου να κλιμακώνεται,  δέχθηκε  τους ηγέτες της αντιπολίτευσης (τους αειμνήστους Κωνσταντίνο Μητσοτάκη από ΝΔ, Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο από ΔΗΑΝΑ, Χαρίλαο Φλωράκη από ΚΚΕ και Λεωνίδα Κύρκο από ΚΚΕ Εσωτ.) οι οποίοι διετύπωσαν  τις θέσεις τους στο ανώτατο πολιτειακό επίπεδο.

Κατά τη διάρκεια των τριών εκλογικών διαδικασιών, τον Ιούνιο και τον Οκτώβριο του 1989 όπως και τον Απρίλιο του 1990 και ελλείψει αυτοδυναμίας, ο Χρήστος Σαρτζετάκης κλήθηκε να διαχειριστεί τις διερευνητικές εντολές για τον σχηματισμό κυβέρνησης –συνθήκες πρωτόγνωρες τότε για την μεταπολιτευτική δημοκρατία- εκτελώντας κατ’ άψογο τρόπο τα συνταγματικώς οριζόμενα καθήκοντά του.

Η μεγαλύτερη αλήθεια που είπε ποτέ ήταν η περιβόητη φράση «εἴμεθα ῎Εθνος ἀνάδελφον» για την οποία χλευάστηκε από ανθρώπους που ποτέ δεν κατάφεραν να δουν πέρα από το δάχτυλό τους και ήταν περιορισμένοι στο στενό κομματικό τους πεδίο.

Ο ίδιος στην προσωπική του ιστοσελίδα είχε δώσει την ερμηνεία, απαντώντας όπως έπρεπε στους αδαείς:

«῎Ηδη ἀπὸ τῶν πρώτων ἡμερῶν τῆς Προεδρικῆς του θητείας, καὶ συγκεκριμένως κατὰ τὴν διάρκειαν ἐπισκέψεώς του εἰς στρατιωτικὰς μονάδας κατὰ τὴν ἡμέραν τοῦ Πάσχα 1985, ὁ Χρῆστος Α. Σαρτζετάκης ἐπεσήμανε, παρουσίᾳ τοῦ Πρωθυπουργοῦ ᾽Ανδρέα Παπανδρέου, εἰς δημοσίας πρὸς τὴν κρατικὴ τηλεόρασι δηλώσεις του τὴν ψηλαφητὴ ἀλήθεια, ὅτι ἐμεῖς οἱ ῞Ελληνες εἴμεθα «῎Εθνος ἀνάδελφον», ἀφοῦ συγγενικά μας ἔθνη δὲν ὑπάρχουν· κατ᾽ ἀντίθεσι πρὸς ἄλλους λαούς, ποὺ δὲν εἶναι μόνοι, ἀλλὰ διαθέτουν  συγγενεῖς, ὅπως οἱ σλαβικοὶ λαοί, οἱ ἀραβικοί, οἱ ἀγγλοσάξωνες, οἱ λατινογενεῖς λαοί, κλπ.

 ῾Η ἐπισήμανσις αὐτὴ ἔγινε εἰς τὸ πλαίσιον μερίμνης γιὰ τὴν μεγαλύτερη ἐνεργοποίησι τῶν ἐθνικῶν μας δυνάμεων, ὅταν ὅλοι συνειδητοποιήσουμε τὶς συνέπειες τῆς ἀνωτέρω ἀληθείας. ᾽Αφοῦ, στερούμενοι συγγενῶν, δὲν ἔχουμε νὰ περιμένουμε σὲ κρίσιμες περιστάσεις τίποτε καὶ ἀπὸ κανένα καὶ θὰ πρέπει γι᾽ αὐτό, νὰ βασιζώμεθα πολλὲς φορὲς εἰς τὶς ἰδικές μας καὶ μόνον δυνάμεις, δεδομένου ὅτι οἱ ξένοι φροντίζουν, ὅπως εἶναι φυσικόν, γιὰ τὰ ἰδικά τους καὶ μόνον ὁ καθένας συμφέροντα».

Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, χειριζόταν άριστα τα new media με προσωπική ιστοσελίδα αλλά και κανάλι στο YouTube όπου και διασώζεται μεγάλο μέρος από την κληρονομιά του.

Την 3^η Φεβρουαρίου 2022 σκύβουμε ευλαβικά το κεφάλι κι αποχαιρετούμε ένα ξεχωριστό κι έντονο άνθρωπο που ποτέ δεν πρόδωσε τις Αρχές του αλλά και την πατρίδα του.