Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: Ο συγκινητικός λόγος στην Πνύκα «Στην Επανάσταση, δεν συλλογιστήκαμε πόσοι είμαστε»…

Ο συγκινητικός λόγος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ενός από τους μεγαλύτερους ήρωες που γέννησε ποτέ η Ελλάδα.

Την τελευταία του πνοή άφησε σαν σήμερα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ένας από τους ανθρώπους που έπαιξαν σπουδαίο, αν όχι τον σπουδαιότερο ρόλο στην ελληνική επανάσταση.

Ο γέρος του Μοριά, λίγους μήνες πριν… φύγει από τη ζωή, μίλησε με σπουδαία λόγια στην Πνύκα, λόγια που ακόμα και σήμερα, μπορούν να μας μάθουν πάρα πολλά.

Θεόδωρος Κολοτρώνης: Ο συγκινητικός του λόγος!

«Εἰς τὸν τόπο τοῦτο, ὁποὺ ἐγὼ πατῶ σήμερα, ἐπατοῦσαν καὶ ἐδημηγοροῦσαν τὸν παλαιὸ καιρὸ ἄνδρες σοφοί, καὶ ἄνδρες μὲ τοὺς ὁποίους δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ συγκριθῶ καὶ οὔτε νὰ φθάσω τὰ ἴχνη των. Σᾶς λέγω μόνον πὼς ἦταν σοφοί, καὶ ἀπὸ ἐδῶ ἐπῆραν καὶ ἐδανείσθησαν τὰ ἄλλα ἔθνη τὴν σοφίαν των…

Μὴν ὑποφέρνοντες τὸν (Τουρκικόν) ζυγὸν, οἱ ἔμποροι καὶ οἱ προκομμένοι, τὸ καλύτερο μέρος τῶν πολιτῶν καὶ οἱ γραμματισμένοι ἐπῆραν καὶ ἔφευγαν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα… μερικοὶ ἀπὸ τοὺς φυγάδες γραμματισμένους ἐμετάφραζαν καὶ ἔστελναν εἰς τὴν Ἑλλάδα βιβλία, καὶ εἰς αὐτοὺς πρέπει νὰ χρωστοῦμε εὐγνωμοσύνη, διότι εὐθὺς ὁποὺ κανένας ἄνθρωπος ἀπὸ τὸ λαὸ ἐμάνθανε γράμματα, ἐδιάβαζεν αὐτὰ τὰ βιβλία καὶ ἔβλεπε ποίους εἴχαμε προγόνους, τί ἔκαμεν ὁ Θεμιστοκλῆς, ὁ Ἀριστείδης καὶ ἄλλοι πολλοὶ παλαιοί μας, καὶ ἐβλέπαμε καὶ εἰς ποίαν κατάσταση εὑρισκόμεθα τότε…..

Ὅταν ἀποφασίσαμε νὰ κάμωμε τὴν Ἐπανάσταση, δὲν ἐσυλλογισθήκαμε οὔτε πόσοι εἴμεθα, οὔτε πὼς δὲν ἔχομε ἄρματα, οὔτε ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἐβαστοῦσαν τὰ κάστρα καὶ τὰς πόλεις, ἀλλὰ ὡς μία βροχὴ ἔπεσε εἰς ὅλους μας ἡ ἐπιθυμία τῆς ἐλευθερίας μας, καὶ ὅλοι, καὶ ὁ κλῆρος μας καὶ οἱ προεστοὶ καὶ οἱ καπεταναῖοι καὶ οἱ πεπαιδευμένοι καὶ οἱ ἔμποροι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ὅλοι ἐσυμφωνήσαμε εἰς αὐτὸ τὸ σκοπὸ καὶ ἐκάμαμε τὴν Ἐπανάσταση…..

Εἰς τὸν πρῶτο χρόνο τῆς Ἐπαναστάσεως εἴχαμε μεγάλη ὁμόνοια καὶ ὅλοι ἐτρέχαμε σύμφωνοι. Ὁ ἕνας ἐπῆγεν εἰς τὸν πόλεμο, ὁ ἀδελφός του ἔφερνε ξύλα, ἡ γυναῖκα του ἐζύμωνε, τὸ παιδί του ἐκουβαλοῦσε ψωμὶ καὶ μπαρουτόβολα εἰς τὸ στρατόπεδον καὶ ἐὰν αὐτὴ ἡ ὁμόνοια ἐβαστοῦσε ἀκόμη δυὸ χρόνους, ἠθέλαμε κυριεύσει καὶ τὴν Θεσσαλία καὶ τὴν Μακεδονία, καὶ ἴσως ἐφθάναμε καὶ ἕως τὴν Κωνσταντινούπολη. Τόσον τρομάξαμε τοὺς Τούρκους, ὁποὺ ἄκουγαν Ἕλληνα καὶ ἔφευγαν χίλια μίλια μακρά.

Ἀλλὰ δὲν ἐβάσταξεν,  ἤρχισεν ἡ διχόνοια, καὶ ἐχάθη ἡ πρώτη προθυμία καὶ ὁμόνοια. Καὶ ὅταν ἔλεγες τὸν Κώστα νὰ δώσῃ χρήματα διὰ τὰς ἀνάγκας τοῦ ἔθνους, ἢ νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸν πόλεμο, τοῦτος ἐπρόβαλλε τὸν Γιάννη.  Καὶ τοῦτο ἐγίνετο, ἐπειδὴ δὲν εἴχαμε ἕναν ἀρχηγὸ καὶ μία κεφαλή. Ἀλλὰ ἕνας ἔμπαινε πρόεδρος ἕξη μῆνες, ἐσηκώνετο ὁ ἄλλος καὶ τὸν ἔριχνε, ὁ ἕνας ἤθελε τοῦτο καὶ ὁ ἄλλος τὸ ἄλλο, ὅλοι ἠθέλαμε τὸ καλό, πλὴν καθένας κατὰ τὴν γνώμη του. Ὅταν προστάζουνε πολλοί, ποτὲ τὸ σπίτι δεν χτίζεται οὔτε τελειώνει…..

Πρέπει να φυλάξετε τὴν πίστη σας καὶ νὰ τὴν στερεώσετε, διότι, ὅταν ἐπιάσαμε τὰ ἄρματα, εἴπαμε πρῶτα ὑπὲρ πίστεως καὶ ἔπειτα ὑπὲρ πατρίδος. Νὰ μὴν ἔχετε πολυτέλεια, να μὴν πηγαίνετε εἰς τοὺς καφενέδες καὶ τὰ μπιλιάρδα. Νὰ δοθεῖτε εἰς τὰς σπουδάς σας καὶ καλύτερα νὰ κοπιάσετε ὀλίγον, δύο καὶ τρεῖς χρόνους καὶ νὰ ζήσετε ἐλεύθεροι εἰς τὸ ἐπίλοιπο τῆς ζωῆς σας, παρὰ νὰ περάσετε τέσσαρους – πέντε χρόνους τὴ νεότητά σας, καὶ να μείνετε ἀγράμματοι. Ἡ προκοπή σας καὶ ἡ μάθησή σας  να κοιτάζῃ τὸ καλὸ τῆς κοινότητος, καὶ μέσα εἰς τὸ καλὸ αὐτὸ εὑρίσκεται καὶ τὸ δικό σας.

Ἐγώ, παιδιά μου, κατὰ κακή μου τύχη, ἐξ αἰτίας τῶν περιστάσεων, ἔμεινα ἀγράμματος καὶ διὰ τοῦτο σᾶς ζητῶ συγχώρηση, διότι δὲν ὁμιλῶ καθὼς οἱ δάσκαλοί σας. Σᾶς εἶπα ὅσα ὁ ἴδιος εἶδα, ἤκουσα καὶ ἐγνώρισα, διὰ νὰ ὠφεληθῆτε ἀπὸ τὰ κακὰ ἀποτελέσματα τῆς διχονοίας  καὶ νὰ ἔχετε ὁμόνοια. Ἐμᾶς μὴ μᾶς τηρᾶτε πλέον. Τὸ ἔργο μας καὶ ὁ καιρός μας ἐπέρασε. Εἰς ἐσᾶς μένει νὰ ἰσάσετε καὶ νὰ στολίσετε τὸν τόπο, ὁποὺ ἡμεῖς ἐλευθερώσαμε· Τελειώνω τὸ λόγο μου. Ζήτω ἡ Ἑλληνικὴ Νεολαία!»

Το μεγάλο «αν»,  ποια θα  ήταν η τύχη της Επανάστασης και της διαμόρφωσης του νεοσύστατου κράτους «αν» ο Κολοκοτρώνης ήταν ΚΑΙ σπουδαίος πολιτικός, που δεν ήταν.

Το αφήγημα κρατεί μέχρι τις μέρες μας: οι «κακοί πολιτικοί» πήραν στα χέρια τους την επανάσταση και αδίκησαν τους «καλούς στρατιωτικούς». Αν ρωτήσει κανείς τον μέσο Έλληνα ποιος ήταν ο καλός της επανάστασης, θα πει ο Κολοκοτρώνης και ο κακός,  ο  Μαυροκορδάτος, ο Κολοκοτρώνης ήταν δικός του άνθρωπος, σαν τον ίδιο.

Η νίκη επί του Δράμαλη στα Δερβενάκια  εκτίναξε το κύρος και τη δύναμη του, αλλά και των «στρατιωτικών» απέναντι στους «πολιτικούς». Ο Κολοκοτρώνης που  πράγματι  έσωσε την Επανάσταση διεκδίκησε τη εξουσία εκ μέρους των «στρατιωτικών»,  προσπάθησε να  ελέγξει την Εθνοσυνέλευση του Άστρους, κατηγορήθηκε ότι επεδίωκε να εγκαθιδρύσει  στρατιωτική κυβέρνηση. Λόγω της τραγικής έλλειψης πολιτικών ικανοτήτων,  χειρίστηκε το πράγμα αφρόνως και τελικά ηττήθηκε (οι ωραίες πληροφορίες από το Τμήμα Ιστορίας του ΕΚΠΑ).

Διηγόταν τον ακόλουθο  μύθο :  Ένας λύκος άρπαξε ένα αρνί από το μαντρί και πήγε παραπέρα να το φάει -Κυρ λύκο, θα με φας,  τὸ ξέρω, είπε το αρνί. Γι᾿ αυτὸ όμως το καλό, κάνε μου και μένα αυτὴ τη χάρη: τραγούδα μου λιγάκι, γιατὶ έχεις πολὺ γλυκιὰ φωνὴ καὶ μένα μου αρέσουν τα τραγούδια. Άφησε το αρνὶ ο λύκος κι άρχισε να ουρλιάζει. Τὸν άκουσαν τότε τὰ σκυλιὰ και τον πήραν στο κυνηγητό. Είδε κι έπαθε, ώσπου να γλυτώσει. Αγναντεύοντας το μαντρί είπε: -Τι ήθελα εγὼ να κάμω τον τραγουδιστή; Καλὰ να πάθω!  Έτσι και εγώ την έπαθα όταν πήγα να κάνω τον πολιτικό.

Στην πραγματικότητα ο εμφύλιος δεν σταμάτησε το 1825, υπέβοσκε και τα επόμενα χρόνια και κορυφώθηκε το 1831 με τη δολοφονία του Κυβερνήτη. Σχολιάζοντας την δολοφονία του Καποδίστρια είπε:

Κάποτε, λέει, τὰ γαιδούρια πήραν την ἀπόφαση να σκοτώσουν το σαμαρά, γιὰ να απαλλαγούν από τα σαμάρια  που τους έβαζαν οι άνθρωποι. Έτσι κι έγινε. Αμέσως όμως μετά όχι μόνο δεν απαλλάχθηκαν αλλά ανέλαβαν τα καλφάδια (οι μαθητευόμενοι) του σαμαρά, μα δεν ήξεραν να κάμουν καλή  τη δουλειά τους, γιατὶ έχασαν το μάστορα τους. Έτσι τα κακοφτιαγμένα σαμάρια άρχισαν να χτυπάνε και να πληγώνουν τα δυστυχισμένα γαιδούρια, που κατάλαβαν ότι με την ανόητη πράξη τους να σκοτώσουν τον σαμαρά έπεσαν απὸ το κακὸ στο χειρότερο…

Καταδιωκόμενος  από τα κυβερνητικά στρατεύματα στον εμφύλιο του 1825, είδε κάποια παιδιά να πετροβολούν μια καρυδιά και μονολόγησε λυπημένος: -Τι έχεις, καρυδιά μου, και παραπονιέσαι; Μη σε πετροβολάνε τα παιδιά; Μα είναι γιατὶ έχεις τα καρύδια!

Η αλήθεια όπως πάντα βρίσκεται στην μέση, αν δεν υπήρχαν οι στρατιωτικοί δεν θα ξέσπαγε η Επανάσταση, αν δεν υπήρχαν οι πολιτικοί δεν θα είχαμε ανεξάρτητο κράτος. Αν δεν είχαμε πολιτικούς με την ιδιοφυία του Μαυροκορδάτου και του Καποδίστρια θα είχαμε γίνει αυτόνομο κράτος, όχι ανεξάρτητο. Θα ανήκαμε, δηλαδή, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, θα της πληρώναμε φόρους, δεν θα είχαμε δικό μας στρατό ούτε δική μας εξωτερική πολιτική.

Η Ελλάδα υπήρξε το πρώτο ανεξάρτητο εθνικό κράτος που δημιουργήθηκε αποκοπτόμενο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, γεγονός που επηρέασε τις παγκόσμιες εξελίξεις, το ελληνικό παράδειγμα πρότυπο  σε όλο τον 19ο αιώνα, της τάσης των λαών για αυτοδιάθεση.

Λίγους μήνες πριν να κλείσει τα μάτια του, το ένστικτό του τον ειδοποίησε πως το τέλος βρισκόταν κοντά. Περιόδευσε σε όλον τον Μοριά, φώναζε φίλους και εχθρούς και τους αποχαιρετούσε δίνοντας και παίρνοντας συγχώρεση. Πέρασε ακόμα και από τις Σπέτσες και την Ύδρα και συμφιλιώθηκε με τον Κουντουριώτη. Συγχώρεσε και αυτόν ακόμη τον Σχινά, τον υπουργό Δικαιοσύνης που πρωτοστάτησε στην καταδίκη του. Την 1η Φεβρουαρίου 1843,  ζούσε μία από τις πιο ευτυχισμένες στιγμές της ζωής του, παντρεύοντας τον γιό του Κολίνο με την εγγονή του πρίγκιπα Ιωάννη Καρατζά. Δύο ημέρες αργότερα γυρίζοντας σπίτι από τον μεγάλο χορό του παλατιού, γύρω στα μεσάνυχτα, με το που ξάπλωσε υπέστη το εγκεφαλικό.

Ήταν σαν σήμερα, 4 Φλεβάρη, 11 το πρωί,  που η καρδιά του σταμάτησε να χτυπά. Μέσα σε  σπαρακτικούς θρήνους, του φόρεσαν τη στολή του στρατηγού και τα τσαρούχια του, τον έζωσαν με το σπαθί του, τοποθέτησαν μια τουρκική σημαία στα πόδια του να την πατάει  και τον έβαλαν στο φέρετρο μαζί  με την περικεφαλαία του. Η νεκρώσιμη πομπή έφθασε στην Αιόλου, στην εκκλησία της Αγίας Ειρήνης με τα μάτια όλων βουρκωμένα, ο φρεσκοπαντρεμένος γιός του λιποθύμησε, το τελευταίο «αντίο» προς τον στρατηγό όλων των  Ελλήνων δόθηκε από τους κανονιοβολισμούς,   τόσο γνώριμων σε εκείνων από τα πεδία των μαχών!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: Τι έλεγαν οι εφημερίδες της εποχής για τον θάνατό του