Γιατί η νοσταλγία για την πατρίδα επηρέαζε μόνο τους Ελβετούς;

Σήμερα, η νοσταλγία για την πατρίδα θεωρείται ένα φυσιολογικό συναίσθημα που μπορεί να νιώσει οποιοσδήποτε μακριά από τον τόπο του. Όμως, κάποτε θεωρούνταν σοβαρή ιατρική πάθηση που επηρέαζε… μόνο τους Ελβετούς! Στον 17ο αιώνα, στρατιωτικοί γιατροί που παρακολουθούσαν Ελβετούς μισθοφόρους σε ξένες χώρες διαπίστωσαν ότι πολλοί από αυτούς υπέφεραν από έντονη μελαγχολία, αδυναμία, μέχρι και φυσική εξάντληση.

Οι αναφορές έλεγαν ότι οι στρατιώτες έχαναν την όρεξή τους, γίνονταν ληθαργικοί και δυσλειτουργικοί στο πεδίο της μάχης. Αυτό που τους συνέδεε ήταν ότι όλοι λαχταρούσαν την επιστροφή τους στις Ελβετικές Άλπεις. Η πάθηση αυτή ονομάστηκε “Heimweh”, δηλαδή “πόνος για το σπίτι”, και θεωρήθηκε αποκλειστικά ελβετικό φαινόμενο, μιας και κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι και άλλοι λαοί θα μπορούσαν να νιώσουν κάτι παρόμοιο.

Μια εξήγηση που δόθηκε τότε ήταν ότι το ορεινό τοπίο των Ελβετών ήταν τόσο μοναδικό, που όποιος το άφηνε πίσω του ένιωθε ανεπανόρθωτη ψυχική βλάβη. Μάλιστα, υπήρχε η δοξασία ότι ο ήχος από τις καμπάνες των ελβετικών αγελάδων μπορούσε να πυροδοτήσει κρίσεις νοσταλγίας και να οδηγήσει ακόμα και σε θάνατο!

Για δύο αιώνες, η “πάθηση” αυτή θεωρούνταν κάτι που μόνο οι Ελβετοί μπορούσαν να βιώσουν. Όμως, τον 19ο αιώνα, οι γιατροί άρχισαν να παρατηρούν παρόμοια φαινόμενα και σε άλλους λαούς: Γάλλους στρατιώτες, Ρώσους μετανάστες, Αμερικανούς αποίκους. Έτσι, σταδιακά η έννοια του Heimweh εξελίχθηκε στη σύγχρονη έννοια της νοσταλγίας, η οποία αναγνωρίζεται ως μια πανανθρώπινη ψυχολογική εμπειρία.

Έτσι, από μια ιατρική πάθηση που “χτυπούσε μόνο τους Ελβετούς”, η νοσταλγία σήμερα έχει αναγνωριστεί ως κάτι φυσιολογικό που μπορεί να νιώσει οποιοσδήποτε μακριά από τον τόπο του.