Γιατί οι Σκανδιναβοί δεν κορνάρουν ποτέ σε αντίθεση με εμάς που αν δεν κορνάρουμε κάτι δεν πάει καλά

Στην Ελλάδα, το κορνάρισμα είναι καθημερινό φαινόμενο. Ένα σήμα, ένα ξέσπασμα, μια υπενθύμιση ή απλώς ένα «γεια σου» σε κάποιον γνωστό. Στις ελληνικές πόλεις, η κόρνα δεν είναι απλώς εργαλείο ασφάλειας· είναι σχεδόν τρόπος ζωής. Όμως, στα ήσυχα αστικά τοπία της Σκανδιναβίας, ο ήχος της κόρνας είναι τόσο σπάνιος που σχεδόν τρομάζει όποιον τον ακούσει. Οι δρόμοι εκεί λειτουργούν με μια σχεδόν τελετουργική σιωπή, και το κορνάρισμα είναι κάτι που προκαλεί αμηχανία ή και ντροπή. Τι κρύβεται πίσω από αυτή την πολιτισμική αντίθεση;

Στη Σουηδία, τη Νορβηγία και τη Δανία, το κορνάρισμα δεν θεωρείται απλώς αγένεια. Είναι μια πράξη που έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την κουλτούρα της ηρεμίας, της πειθαρχίας και της αμοιβαίας εμπιστοσύνης στον δρόμο. Η σκανδιναβική κοινωνία είναι βαθιά επηρεασμένη από την έννοια του lagom (το «αρκετό» στη Σουηδία) και του janteloven (ο άγραφος κανόνας της ισότητας και της αποφυγής επίδειξης). Η κόρνα, ως απότομη, ηχηρή και ενοχλητική πράξη, είναι σαν μια δήλωση «είμαι πιο σημαντικός από σένα» – κάτι ασυμβίβαστο με τη σκανδιναβική ιδέα του δημόσιου χώρου.

Η σκανδιναβική οδηγική συμπεριφορά έχει οικοδομηθεί πάνω στην εμπιστοσύνη. Οι οδηγοί αναμένουν από τους άλλους να συμπεριφερθούν σωστά, και σπάνια νιώθουν την ανάγκη να αντιδράσουν επιθετικά. Ακόμη και όταν κάποιος κάνει λάθος, η αντίδραση είναι υπομονετική, σχεδόν εσωτερική. Δεν υπάρχει η ανάγκη για τιμωρία ή διόρθωση μέσω της κόρνας. Αντιθέτως, το κορνάρισμα θεωρείται επικίνδυνο, αφού μπορεί να αιφνιδιάσει ή να προκαλέσει ατύχημα. Οι εκπαιδευτές οδήγησης τονίζουν πως η κόρνα χρησιμοποιείται μόνο σε περίπτωση άμεσου κινδύνου – και όχι για εκτόνωση συναισθημάτων.

Η ίδια η αστική πολεοδομία παίζει ρόλο. Οι σκανδιναβικές πόλεις είναι σχεδιασμένες για ηρεμία. Υπάρχουν ξεκάθαρες λωρίδες, έξυπνοι φωτεινοί σηματοδότες, διασταυρώσεις με απόλυτη ορατότητα και γενικώς λίγοι λόγοι να κορνάρει κανείς. Η ροή της κυκλοφορίας είναι τέτοια που σπανίως δημιουργούνται οι καταστάσεις που σε χώρες του Νότου θα προκαλούσαν εκνευρισμό. Επιπλέον, οι ίδιοι οι οδηγοί ακολουθούν με θρησκευτική ευλάβεια τους κανόνες – κάτι που ελαχιστοποιεί τα λάθη και τις παρεξηγήσεις.

Πέρα από τον σχεδιασμό και την εκπαίδευση, υπάρχει και η βαθύτερη ψυχολογική στάση των ανθρώπων απέναντι στον δημόσιο χώρο. Στη Σκανδιναβία, το να προκαλέσεις ηχορύπανση θεωρείται μορφή ασέβειας προς όλους. Δεν είναι θέμα οδικής αγωγής μόνο – είναι θέμα πολιτισμού. Ο καθένας θεωρείται υπεύθυνος για την ηρεμία του συνόλου. Γι’ αυτό και πολλοί οδηγοί που επισκέπτονται αυτές τις χώρες, ιδιαίτερα από πιο θορυβώδεις πολιτισμούς, νιώθουν αμηχανία μπροστά στη σιωπή των δρόμων. Όσοι κορνάρουν χωρίς λόγο μπορεί να τραβήξουν όχι μόνο βλέμματα αλλά και την προσοχή των αρχών.

Η σύγκριση γίνεται πιο εντυπωσιακή όταν δούμε τις στατιστικές. Σε Σκανδιναβικές χώρες, οι κλήσεις για “ενοχλητικό θόρυβο” από οχήματα είναι ελάχιστες. Η κόρνα είναι τόσο σπάνια, που όταν ακουστεί, ο κόσμος θεωρεί σχεδόν βέβαιο πως πρόκειται για κάποια έκτακτη ανάγκη. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και σε έργα τέχνης ή κινηματογραφικές παραγωγές, οι δρόμοι στις βόρειες χώρες απεικονίζονται με ησυχία και τάξη, ενώ αντίθετα στις νότιες, η κόρνα σχεδόν πρωταγωνιστεί στο ηχητικό υπόβαθρο.

Αυτό που για εμάς είναι μια απλή συνήθεια, για άλλους είναι ένδειξη κοινωνικής ανευθυνότητας. Το κορνάρισμα είναι τελικά κάτι πολύ περισσότερο από ήχος. Είναι πολιτισμικός καθρέφτης. Και στους σιωπηλούς δρόμους της Σκανδιναβίας, ο καθρέφτης αυτός αντανακλά μια κοινωνία που επέλεξε να ακούγεται… όσο το δυνατόν λιγότερο.