Άγιος Αντώνιος: Ο θεμελιωτής του μοναχισμού και Μέγας ασκητής της Αιγύπτου

Ο Aγιος Αντώνιος γεννήθηκε στο Κομά, χωριό στην άνω Αίγυπτο περίπου το 250 μ.Χ. Οι γονείς του ήταν πλούσιοι για την εποχή και του μετέδωσαν την χριστιανική ευλάβεια που τους διέκρινε.

Δεν μορφώθηκε όπως θα περίμενε κανείς και αυτό γιατί οι γονείς του προσπάθησαν να τον κρατήσουν ανεπηρέαστο από τις ειδωλολατρικές γνώσεις που παρείχαν τα σχολεία της εποχής του. Την εποχή αυτή υπήρξαν άγριοι διωγμοί κατά των χριστιανών με αυτοκράτορες τον Διοκλητιανό και Μαξιμιανό.

Οι γονείς του έφυγαν από τη ζωή νωρίς. Στην ηλικία των 19 ετών βρέθηκε μόνος με μια αδελφή. Ο θάνατος των γονιών του τον έβαλε σε σκέψη για τα σημαντικά θέματα στη ζωή. Μπήκε, λοιπόν, στο δίλημμα τι να ακολουθήσει, τα λόγια του Χριστού να πουλήσει όλα τα υπάρχοντά του ή να κάνει μια κοσμική ζωή. Η ματαιότητα για τα κοσμικά τον οδηγεί να πουλήσει όλα τα κτήματά του. Τα χρήματα από την πώληση τα μοίρασε φτωχούς και στην Εκκλησία, αφού αποκατέστησε οικονομικά την αδελφή του.

Τελειώνοντας με τις κοσμικές υποχρεώσεις αρχίζει αυστηρή νηστεία και προσευχή και βοηθάει όσους έχουν ανάγκη. Δεν του αρκεί όμως αυτό και έτσι αναχωρεί για την έρημο. Δεν υπήρχαν τότε μοναστήρια όπως σήμερα. Βρίσκει όμως έναν γέροντα, ασκητή, και γίνεται υποτακτικός του, αναλαμβάνει, δηλαδή, να καθοδηγήσει τον νεαρό Αντώνιο στην πνευματική αρετή. Κάνοντας υπακοή στον γέροντα ο Αντώνιος ασκείται στην προσευχή, στην αγρυπνία και στην νηστεία. Τρώει μία φορά τη μέρα και μόνο ένα κομμάτι ξερό ψωμί και λίγο νερό. Άλλοτε πάλι περνούν μέρες χωρίς καθόλου τροφή.

Φτάνει σε ύψη πνευματικά και αφού νικάει όλες τις επιθέσεις των δαιμόνων, ιδρύει 2 μοναστήρια στις όχθες του ποταμού Νείλου. Κατά τον διωγμό του Μαξιμιανού πήγε στην Αλεξάνδρεια αποφασισμένος να μαρτυρήσει, αν χρειαζόταν. Εκεί βοηθά τους χριστιανούς και στηρίζει τους μάρτυρές μέχρι την τελευταία τους στιγμή. Μετά το τέλος του διωγμού επιστρέφει στην έρημο, στο όρος που μέχρι και σήμερα ονομάζεται όρος του Αγίου Αντωνίου.

Ο Μέγας Αντώνιος έζησε μέχρι τα 105 χρόνια του και κοιμήθηκε το έτος 356 μ.Χ. Θεωρείται ο πατέρας του μοναχισμού. Έβγαλε 2 άξιους μαθητές, τον Μέγα Αθανάσιο και τον Σεραπίωνα. Το μέρος του ενταφιασμού του θέλησε να μείνει κρυφό. Λέγεται ότι τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννου στην Αλεξάνδρεια το 561 μ.Χ. και από εκεί στην Κωνσταντινούπολη. Τον 11ο αιώνα τα παρέλαβε ο Γάλλος Ζοσλέν, ο οποίος τα εναπόθεσε στο Αββαείο του Αγίου Αντωνίου, πόλη της Ν.Α. Γαλλίας (Saint-Antoine-l’Abbaye), όπου πιθανότατα βρίσκονται σήμερα.

Η συντριβή των δαιμόνων

Είναι γνωστές οι επαφές που είχε ο Άγιος Αντώνιος με τους δαίμονες. Η Εκκλησία αναφέρει συχνά ότι όταν ο άνθρωπος προοδεύει οι πειρασμοί γίνονται πιο έντονοι και πιο πολλοί. Το ίδιο συνέβη και στον Αντώνιο. Ο Άγιος Αθανάσιος, βιογράφος και πνευματικό παιδί του Αντωνίου, μας αναφέρει διαλόγους που είχε ο Άγιος με τους δαίμονες. Οι πρώτοι πειρασμοί ήρθαν να του θυμίσουν πόσα πλούτη είχε σε σύγκριση με την τωρινή άθλια κατάσταση που ζούσε. Οτι άφησε την αδελφή του μόνη της και τον είχε τόσο ανάγκη. Ο Άγιος Αντώνιος μπαίνει σε σκέψεις, αλλά δεν λυγίζει. Προσεύχεται πολύ και ζητά από τον Θεό να τον βοηθήσει.

Ο δαίμονας δεν αρκείται στα πλούτη. Χρησιμοποιεί το γεγονός ότι ο Αντώνιος είναι νέος και του βάζει σκέψεις πονηρές, ενώ μεταμορφώνεται σε γυμνή γυναίκα για να τον παρασύρει. Ο Αντώνιος απαντά με περισσότερη προσευχή και αφαγία. Ο δαίμονας χρησιμοποιεί το τελευταίο του όπλο, την περηφάνια. Τον καλοπιάνει με μεγάλα λόγια. Του λέει ότι είναι πανίσχυρος αφού αντιστέκεται στους δαίμονες. Βλέποντας ότι δεν λυγίζει ο Αγιος με τίποτα, του στέλνει ζώα, φίδια, λιοντάρια. Τον κτυπά ανελέητα και τον αφήνει μισοπεθαμένο. Ετσι τον βρίσκει ο χριστιανός που του φέρνει νερό και τον περιποιείται.

Όλα αυτά γίνονταν για 16 χρόνια. Ώσπου μια μέρα σταμάτησαν. Αυτόματα οι πληγές του θεραπεύτηκαν και γαλήνη απλώθηκε στην ψυχή του. Είχε νικήσει με τη βοήθεια του Θεού.

Τα θαύματα

Η νίκη αυτή εναντίον των δαιμόνων του έδωσε την ικανότητα να τους νικά παντού. Δεν είναι λίγα τα θαύματα που έκανε διώχνοντας τα δαιμόνια που είχαν κυριεύσει τις ψυχές βασανισμένων ανθρώπων.

Μια μέρα βρέθηκε σε ένα πλοίο και μια απαίσια μυρωδιά έβγαινε από το αμπάρι. Ψάχνοντας μήπως έχουν χαλάσει τα ψάρια, βρίσκουν έναν νέο που τον είχε κυριεύσει ο δαίμονας. Με πολλή προσευχή ο Αγιος έκανε το θαύμα.

Σε άλλη περίπτωση τον κάλεσαν να διώξει άλλο δαιμόνιο σε νεαρό. Παρακάλεσε τους γονείς του να κάνουν μαζί του προσευχή και νηστεία μέχρι να βγει το δαιμόνιο. Ο νεαρός σηκώθηκε και όρμησε στον Αντώνιο να τον σκοτώσει. Ο Άγιος Αντώνιος εξήγησε ότι δεν έφταιγε το παιδί και ότι ήταν καλά πλέον. Είχε ιαθεί και ηρεμήσει.

Μια μέρα επισκέφτηκε τον Aγιο Αντώνιο ο άρχοντας Φρόντων. Eπασχε από μια φοβερή αρρώστια από την οποία κινδύνευε να τυφλωθεί. Έπεσε λοιπόν στα πόδια του Aγιου και τον παρακαλούσε να τον γιατρέψει. Ο Μέγας Αντώνιος, αφού του έκαμε μια προσευχή του είπε: Φύγε και στον δρόμο θα θεραπευτείς. Εκείνος όμως δεν έφευγε αφού περίμενε πρώτα να θεραπευτεί. Τότε ο Aγιος του επανέλαβε: Όσο καιρό κάθεσαι εδώ, δεν πρόκειται να γίνεις καλά. Πήγαινε λοιπόν και μέχρις ότου φτάσεις στην Αίγυπτο θα γίνεις καλά. Όντως ο άρχοντας έγινε καλά, γιατί πίστεψε στην υπόσχεση του Οσίου και στην δύναμη του Θεού.

Μια μέρα είχαν συγκεντρωθεί στο ασκητήριο του Αγίου Αντωνίου επισκέπτες και συζητούσαν όταν ο Aγιος τους διέκοψε και τους είπε να πάρουν μία στάμνα, να την γεμίσουν με νερό και να πάνε πίσω από κάτι μεγάλους λόφους που τους έδειξε. Εκεί όπως τους είπε βρίσκονταν δύο μοναχοί που ήθελαν να έρθουν στο ασκητήριο όμως τους είχε τελειώσει το νερό και δεν μπορούσαν να συνεχίσουν την πορεία τους. Μάλιστα όπως τους είπε ο ένας πέθανε από την δίψα. Οι καλόγεροι έτρεξαν στο μέρος που τους είχε δείξει ο Aγιος. Oταν έφτασαν εκεί ύστερα από ώρες ολόκληρες πορείας είδαν ότι είχε συμβεί αυτό ακριβώς, που τους είχε προειπεί ο Aγιος. Τα χάσανε και δοξάσανε τον Θεό.

Ο Aγιος Ευλόγιος που έζησε στην Αλεξάνδρεια  κάποτε στον δρόμο είδε έναν γέροντα λεπρό και εγκαταλελειμμένο. Τον λυπήθηκε και σκέφθηκε να τον πάρει στο σπίτι του. Εκεί τον περιποιήθηκε όμως ένας δαίμονας μπήκε μέσα στον γέροντα και τον έκανε να νευριάζει και να του φωνάζει: «Μ’ αφήνεις εδώ μονάχον και συ γυρίζεις. Κάνεις τον Αγιο. Είσαι υποκριτής» του έλεγε. Για 17 χρόνια ο άρρωστος με λέπρα γέρος είχε κάνει δύσκολη την ζωή του Αγίου Ευλόγιου ο οποίος σκέφτηκε να τον διώξει.  Επισκέφτηκε τότε ένα μοναστήρι στο οποίο έμαθε ότι θα πήγαινε ο Μέγας Αντώνιος. Δεν τον είχε δει ποτέ αλλά είχε ακούσει για την αγιοσύνη του και ήθελε να τον ρωτήσει τι να κάνει. Ξάφνου φάνηκε ο Αγιος Αντώνιος μέσα στο πλήθος, σταμάτησε και φώναξε τον Ευλόγιο. «Ευλόγιε», του είπε, «τί θέλεις εδώ εσύ; Τρέξε γρήγορα στην δουλειά σου, για να μην χάσης τον μισθό δεκαεφτά ετών». Πράγματι ο Ευλόγιος γύρισε αμέσως στο σπιτάκι του και ξαναπεριποιείτο τον λεπρό γέροντα, όπως, και πριν. Τρεις ημέρες μετά ο γέροντας πέθανε ενώ στις σαράντα ημέρες του γέροντα πέθανε και ο Ευλόγιος.

Μια φορά, ενώ καθότανε ο Αγιος Αντώνιος στο βουνό και συζητούσε με τους μαθητές του, είδε ξαφνικά μια ολόλευκη ψυχή ν’ ανεβαίνει στους ουρανούς. Σηκώθηκε αμίλητος ο Αντώνιος και κοίταξε εκστατικά τον ουρανό και παρακάλεσε μυστικά τον Θεό να του φανερώσει σε ποιόν ανήκε η λυτρωμένη εκείνη ψυχή. Τότε άκουσε μια φωνή από τον ουρανό, που του είπε «αυτή είναι η ψυχή του Αμμούν», ενός ασκητή στην έρημο της Νιτρίας, η οποία βρισκότανε πολύ μακριά από τον Μέγα Αντώνιο. Οι μαθητές του Οσίου Αντωνίου, μόλις τον είδανε έτσι να χαίρετε και να θαυμάζει, τον ρωτήσανε τι συμβαίνει, με τον Αγιο Αντώνιο να τους απαντά πως την ώρα αυτή «πέθανε ο Αμμούν, ο συνασκητής και φίλος μου». Οι μαθητές του τα χάσανε. Έμαθαν μετά από τριάντα μέρες τα νέα από την Νιτρία όταν μοναχοί επισκέπτες ανέφεραν την ημέρα και την ώρα του θανάτου του ασκητού Αμμουν. Ο Αμμούν είχε πεθάνει την ημέρα, που ο Άγιος Αντώνιος έβλεπε την ψυχή του ολόλευκη ν’ ανεβαίνει στον ουρανό.

Ο Άγιος Αντώνιος θέλοντας να παρηγορήσει έναν τυφλό μοναχό που τον έλεγαν Δίδυμο του είπε να μην ταράσσεται γιατί έχασε τα μάτια του γιατί έχει ανοιχτά τα μάτια της ψυχής του με τα οποία βλέπει τον Θεό και το φως των λόγων του.

Μετά τον θάνατο του Αγίου Αντωνίου, σε ηλικία 105 χρονών και τάφηκε σε άγνωστη τοποθεσία, με τον τάφο του να παραμένει άγνωστος ακόμα και σήμερα.