Μπαζώνουν τον αρχαίο ποταμό Ερασίνο και το ιερό δάσος της Αρτέμιδος

Μπαζώνουν τον αρχαίο ποταμό Ερασίνο και το ιερό δάσος της Αρτέμιδος όπου φτιάχνεται φράγμα ύψους σχεδόν 20 μέτρων.

Οι πηγές του ποταμού Ερασίνου είναι στον Υμηττό δυτικά της πεδιάδας των Μεσογείων μέσω της οποίας ο ποταμός καταλήγει στον αρχαιολογικό χώρο της Βραυρώνας και το νότιο Ευβοϊκό.  Το δάσος που περιβάλλει τον αρχαιολογικό χώρο στις εκβολές του ποταμού, ήταν το ιερό δάσος της Αρτέμιδος όπου μπορούσε να κυνηγά μόνο η θεά Αρτεμις.

Ομως η περιοχή λέγεται πως είναι υψηλού πλημμυρικού κινδύνου λόγω υπερχειλίσεων που ωστόσο συμβαίνουν μέσα στο πλημμυρικό πεδίο του ποταμού.

Bέβαια το νερό ήταν πάντα ποτιστικό, γι αυτό η περιοχή είναι τόσο γόνιμη.

Ο λόγος είναι απλός. Και από την αρχαιότητα γνωστός. Η διαδρομή του ποταμού μέσα από την πεδιάδα των Μεσογείων είναι σε σχεδόν μηδενική κλίση, έτσι το νερό δεν αποκτά ταχύτητα και σε περιόδους βροχοπτώσεων δημιουργούνται (σ.σ δημιουργούνταν πάντα) τοπικές υπερχειλίσεις.

Τα σχέδια διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας του υδατικού διαμερίσματος Αττικής μαρτυρούν ότι δεν υπάρχουν ιστορικές, σημαντικές πλημμύρες στον Ερασίνο (Εικόνα 1).  Οι υπερχειλίσεις ήταν πάντα μικρές και ποτιστικές, δημιουργώντας πλούσια υγροτροπική ζώνη.  Μάλιστα η περιοχή εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000.

Επιπλέον, η ζώνη γύρω από την κοίτη του ποταμού νότια του Ελ. Βενιζέλος, μέχρι τις εκβολές στη Βραυρώνα, έχει χαρακτηριστεί με νόμο, το 2018 ως ζώνη προστασίας Α προτεραιότητας, όπου απαγορεύονται κάθε είδους έργα σε όλο το μήκος του ποταμιού.

Ολα τα έργα; Οχι όλα.

Σύμφωνα με καταγγελίες την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, υλοποιείται σχέδιο αποψίλωσης  και εκσκαφής όλης της παραποτάμιας υγροτοπικής ζώνης. Στα πλαίσια μεγάλου αντιπλημμυρικού έργου. Στόχος είναι να σκαφτεί η κοίτη του μικρού ρέματος και να διανοιχτεί σε πλάτος από 14 έως 110 (!) μέτρα στην εκβολή του (σ.σ. στον παράκτιο υγρότοπο της Βραυρώνας).

Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί μεγάλα έργα στην περιοχή (Αττική Οδός, Ελ. Βενιζέλος, Ολυμπιακό Ιππικό Κέντρο) που έχουν τροποποιήσει τη φυσική ροή του βρόχινου νερού προς τη θάλασσα και έχουν εντείνει τις κατά τόπους υπερχειλίσεις χωρίς όμως να δημιουργούνται σοβαρές πλημμύρες.

Να σημειωθεί ότι οι όποιες υπερχειλίσεις δημιουργούνται κυρίως από καταπατήσεις στην κοίτη του ποταμού. Οι κατασκευές αυτές εμποδίζουν τη φυσική ροή, με αποτέλεσμα το νερό να κατακλύζει τους δρόμους και τα χωράφια που βρίσκονται εντός της πλημμυρικής ζώνης του ποταμού.

ΣΥΡΜΑΤΟΠΛΕΓΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΤΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Ετσι έχουμε το εξής οξύμωρο. Οι υπερχειλίσεις χρεώνονται στο αρχαίο ποτάμι και όχι στις παράνομες κατασκευές που χτιστήκαν εκεί που δεν έπρεπε χιλιάδες χρόνια μετά.

Και τα προβλήματα  δεν σταματούν εδώ. Υπάρχουν και οι κάκιστες οδικές υποδομές. Δρόμοι που διασχίζουν το ρέμα. Για να μην εμποδίζεται η ροή του νερού, έχουν κατασκευαστεί αγωγοί παροχέτευσης οι οποίοι όμως είναι πολύ μικροί και δημιουργούν τοπικές υπερχειλίσεις όταν ο όγκος του νερού αυξάνεται.

Διαμαρτυρίες υπάρχουν. Και από ντόπιους.  Οι οποίοι υποστηρίζουν πως είναι αγρότες και πλημμυρίζουν τα χωράφια τους, τα οποία όμως είναι μέσα στην κοίτη και το πλημμυρικό πεδίο του ποταμού.

Το ποτάμι αυτό δεν έχει μία συγκεκριμένη κοίτη. Κινείται οπουδήποτε εντός του πλημμυρικού του πεδίου.

Το  αντιπλημμυρικό έργο που ξεκίνησε να υλοποιείται περιλαμβάνει τον ολοκληρωτικό εγκιβωτισμό του αρχαίου ποταμού, με την δημιουργία μίας κοίτης από συρματόπλεγμα.

Το έργο είναι δυσανάλογο των αναγκών της περιοχής. Περιλαμβάνει μία τεράστια λεκάνη συγκέντρωσης των νερών της βροχής. Πρόκειται για ένα φαραωνικό φράγμα νοτιοδυτικά του αεροδρομίου, όπου θα μαζεύεται το  νερό. Η λεκάνη συγκέντρωσης θα καταλήγει σε δύο μεγάλα αναχώματα.

Το μεγαλύτερο από τα δύο ανάχωμα (φράγμα), το οποίο θα γίνει μέσα σε μία μικρή χαράδρα θα έχει ύψος 19,5 μέτρα (ύψος επταόροφης πολυκατοικίας), πλάτος περίπου 120 μέτρων στη βάση του και μήκος 300 μέτρων.

Εκεί που υπάρχει ένα ποταμάκι με άγρια βλάστηση δεξιά και αριστερά, θα γίνει ένα τεράστιο φαραωνικό ανάχωμα που θα εμποδίζει το νερό.

Μπουλντόζες θα αποψιλώσουν ότι υπάρχει δεξιά και αριστερά του ποταμού. Το ίδιο θα συμβεί και μετά το φράγμα,  σε όλο το μήκος του ρέματος μέχρι την εκβολή στη Βραυρώνα.

Και να θυμίσουμε ότι οι περιοχές που θα γίνουν οι εκσκαφές είναι προστατευόμενες.

Από τα 456 είδη ορνιθοπανίδας στην Ελλάδα, στον υγρότοπο της Βραυρώνας έχουν παρατηρηθεί 226 είδη που ή ζουν εκεί ή χρησιμοποιούν τον υγρότοπο κατά την μετανάστευσή τους. Από αυτά, τα 68 είναι προστατευόμενα.

ΘΑ ΧΑΘΕΙ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΑΤΤΙΚΟΨΑΡΟ

Εχουν καταγραφεί 22 είδη ερπετών ενώ στην περιοχή υπάρχει ένα ψαράκι που παγκοσμίως συναντάται μόνο στην Ανατολική Αττική. Το αττικόψαρο. Μία μοναδική περίπτωση ψαριού, το οποίο θα χαθεί μια για πάντα από τον Ερασίνο καθώς δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τη διάσωσή του κατά την εκτέλεση των εκσκαφών στην κοίτη του ποταμού. Καταπέλτης είναι άλλωστε σχετική μελέτη του ΕΛΚΕΘΕ για την καταστροφική επίδραση των έργων.

Η Ελλάδα έχει δεσμευτεί στην Ε.Ε. να προστατεύει την βιοποικιλότητα και τους υγρότοπούς της. Γι αυτό η περιοχή έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000.

Από το 2000 που ξεκίνησε ο σχεδιασμός του έργου είχαμε πολλά επεισόδια ενώ οι περιβαλλοντικές μελέτες κρίνονται μη επίκαιρες και επομένως ελλιπέστατες.

Το ΣτΕ απέρριψε την προσφυγή κατά του έργου (2013). Εκρινε ότι οι σαρωτικές αποψιλώσεις και εκσκαφές σε όλο το μήκος του ποταμού δεν βλάπτουν την προστατευόμενη περιοχή.

Το 2017 έγινε και δεύτερη προσφυγή. Η απόφαση του ΣτΕ το 2020 έκρινε ότι προϋπόθεση να γίνει το έργο είναι να υπάρχει οριοθέτηση του ρέματος με προεδρικό διάταγμα.

Εως σήμερα δεν υπάρχει προεδρικό διάταγμα που να ορίζει τα όρια του ποταμού. Όμως οι εργασίες έχουν ξεκινήσει (Εικόνες 4,5,6).

Μπαζώνουν τον αρχαίο ποταμό Ερασίνο και  το ιερό δάσος της Αρτέμιδος

Μπαζώνουν τον αρχαίο ποταμό Ερασίνο και  το ιερό δάσος της Αρτέμιδος

Το 2018 το υπουργείο Περιβάλλοντος οριοθέτησε τρεις αλληλένδετες περιοχές προστασίας τη ζώνη  γύρω από την κοίτη του Ερασίνου, από το σημείο κατασκευής του πρώτου δεύτερου (μικρού) φράγματος και μέχρι την εκβολή του ποταμού στη Βραυρώνα.

Ο νόμος του 2018 ορίζει πως οι τρεις αυτές περιοχές (Α, Β και Γ) όλη η χώρα κατά μήκος του ποταμού είναι προστατευόμενη και απαγορεύει κάθε είδους παρεμβάσεις -– έργα (Εικόνα 2).

Με διαγωνισμό το 2020 συμβασιοποιήθηκε το έργο και ξεκίνησαν χωματουργικές εργασίες με μπουλντόζες μέσα στην προστατευόμενη κοίτη του ποταμού (Εικόνα 3). Ταυτόχρονα, το υπουργείο Υποδομών απαντά σε καταγγελίες πως τα έργα δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει και πως οι σαρωτικές εκχερσώσεις μέσα στην προστατευόμενη ζώνη είναι απλά… τοπογραφικές εργασίες.

Τα καταστροφικά αυτά έργα συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Ωστόσο, είναι παράνομα (σ.σ. εφόσον είναι εντός προστατευόμενης ζώνης) καθώς ακυρώνουν το θεσμοθετημένο καθεστώς προστασίας της περιοχής. Η Ελλάδα κινδυνεύει να «φάει» πρόστιμα από την Ε.Ε. για τα έργα αυτά. Πρόστιμα που για άλλη μία φορά θα κληθεί να πληρώσει ο Ελληνας φορολογούμενος.

Ο υγρότοπος της Βραυρώνας είναι πλούσιος γιατί σε μεγάλο βαθμό ζει από τα νερά και τις φερτές ύλες του ποταμού. Το φράγμα, αν υλοποιηθεί, θα κατακρατά τις φερτές ύλες. Ο υγρότοπος θα αρχίσει να γίνεται φτωχότερος σε οργανικά στοιχεία και σταδιακά θα υποβαθμιστεί.

Τα εδάφη της περιοχής είναι πλούσια και εύφορα λόγω των φερτών υλών.

Το καλοκαίρι σε μικρές λίμνες που δημιουργούνται στην περιοχή επιβιώνουν τα υγροτοπικά είδη. Μόλις «χωθεί» το ποτάμι σε συρματοκιβώτια οι λιμνούλες θα χαθούν, υγροτοπικά είδη που σήμερα βρίσκουν καταφύγιο στις λιμνούλες θα εξαφανιστούν και ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής θα στερηθεί από πολύτιμο γλυκό νερό το οποίο θα διώχνεται με ταχύτητα στην θάλασσα.

Τα γόνιμα εδάφη θα είναι όλο και λιγότερο γόνιμα.

Αν μειωθούν οι φερτές ύλες στην εκβολή θα αρχίσει η διάβρωση.

Είναι βέβαιο, λένε άνθρωποι που γνωρίζουν καλά την υπόθεση, πως θα έχουμε σταδιακή υποχώρηση του παραλιακού υγροτόπου και του μικρού δέλτα που δημιουργείται στις εκβολές.

Τα υγροτοπικά συστήματα εκτός από την πλούσια βιοποικιλότητα που φιλοξενούν είναι υπερπολύτιμα και για έναν ακόμη λόγο. Κατακρατούν διοξείδιο του άνθρακα και με την πάροδο των αιώνων αποθηκεύουν τον άνθρακα στο υπέδαφος. Είναι πλέον γνωστό πως οι υγρότοποι είναι οι μεγαλύτερες αποθήκες άνθρακα του πλανήτη. Με την καταστροφή της βλάστησης και τις εκσκαφές μέσα στον υγρότοπο του Ερασίνου και της Βραυρώνας, απελευθερώνονται τεράστιες ποσότητες άνθρακα που έχουν αποθηκευτεί εδώ και χιλιάδες χρόνια και διοχετεύονται στην ατμόσφαιρα ως διοξείδιο του άνθρακα.

Την ίδια ώρα θα μηδενιστεί δια παντός η ικανότητα που έχει σήμερα το κατάφυτο υγροτοπικό έδαφος να απορροφά διοξείδιο του άνθρακα.

Η αρχαιολογία;

Τι κάνει η αρχαιολογία, θα αναρωτηθεί κάποιος.

Η αρχαιολογία συμφωνεί με τον σχεδιασμό του υπουργείου Υποδομών.

Θεωρούν ότι με τα έργα ο αρχαιολογικός χώρος της Βραυρώνας θα σταματήσει να πλημμυρίζει.

Ομως και οι ίδιοι οι αρχαιολόγοι γνωρίζουν πολύ καλά πως ο ναός της Αρτέμιδος ήταν από την αρχαιότητα στημένος μέσα στην πλημμυρική ζώνη.

Ο ναός είναι πιο χαμηλά από την κοίτη του ποταμού. Είναι μέσα στον υδροφόρο ορίζοντα. Η περιοχή πλημμυρίζει γιατί μέσα στον αρχαιολογικό χώρο αναβλύζουν νερά. Η εκσκαφή της κοίτης και το μεγάλο ανάχωμα που σχεδιάστηκε να τον προστατεύει δεν θα έχουν αποτέλεσμα γιατί τα νερά θα συνεχίσουν να αναβλύζουν σε περιόδους βροχών και θα πλημμυρίζουν τον χώρο.

Ομως το ιερό δάσος της Αρτέμιδος που εδώ και χιλιάδες χρόνια κοσμεί τον περιβάλλοντα χώρο του ιερού της Βραυρώνας, θα αλλοιωθεί με αποψιλώσεις και αναχώματα.

Το ελληνικό κράτος φαίνεται πως έχει κηρύξει τον πόλεμο σε κάθε τι που πρασινίζει ή ρέει με φυσικό τρόπο στην Αττική.

ΑΓΩΝΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΕΡΑΣΙΝΟΥ

Το περιβαλλοντικό έγκλημα στον Ερασίνο ανέλαβαν να αναδείξουν και να αποτρέψουν η Πρωτοβουλία για την Προστασία του Ερασίνου, η οργάνωση ΡεμΑττική και η περιβαλλοντική οργάνωση ΟΖΟΝ. Για το σκοπό αυτό εξέδωσαν στις 9/4/21 κοινό Δελτίο Τύπου το οποίο στηρίζουν 47 ακόμη οργανώσεις και κινήσεις πολιτών. Το βασικό μήνυμα που προσπαθούν να διαδώσουν είναι πως όχι μόνο η σχεδίαση του έργου είναι προβληματική αλλά και τα περιβαλλοντικά δεδομένα με τα οποία σχεδιάστηκε το έργο έχουν αλλάξει σημαντικά. Ο νόμος που επιβάλλει την απόλυτη και αδιαπραγμάτευτη προστασία του ποταμού και της υγροτοπικής του ζώνης, εκδόθηκε μετά την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων του έργου, καθιστώντας κάθε παρέμβαση εντός της ζώνης προστασίας παράνομη.

Ο ποταμός Ερασίνος πρέπει να προστατευτεί.

Οσοι επιθυμούν να συσπειρωθούν γύρω από την πρωτοβουλία και προσπάθεια για την διάσωση του ποταμού Ερασίνου, μπορούν να επικοινωνήσουν στο info@ozon-ngo.gr ή με μήνυμα στη σελίδα της ΟΖΟΝ στο facebook.

Μπαζώνουν τον αρχαίο ποταμό Ερασίνο και  το ιερό δάσος της Αρτέμιδος