Νηστεία: Στη σύγχυση που διακρίνει τον καιρό μας, πολλοί έχουν χάσει το πραγματικό νόημα της νηστείας, της σωματικής και πνευματικής άσκησης – δηλαδή – που γίνεται στους κόλπους της Ορθοδοξίας.
Κάποιοι προσεγγίζουν εντελώς επιφανειακά αυτή τη σωτήρια αρετή, και νομίζουν πως είναι μια στείρα τυπολατρία. Πιστεύουν πως είναι απλώς η αλλαγή κάποιων φαγητών ή μια – χωρίς νόημα – «απαγόρευση». Άλλοι την υποβιβάζουν σα να είναι κάποια μορφή «δίαιτας» και άλλοι την υποτιμούν συγκρίνοντας την με τον κοσμικό βιγκανισμό.
Δεν υφίσταται νηστεία χωρίς πνευματικό αγώνα
Το νόημα της νηστείας είναι αφάνταστα ανώτερο από όλες αυτές τις λανθασμένες αναγνώσεις. Σε αντίθεση με τις κοσμικές διατροφικές μόδες, η νηστεία σαν σωματικός κόπος και στέρηση, δεν έχει απολύτως κανένα νόημα χωρίς τη πνευματική προέκταση της. Η στέρηση υλικής τροφής, υπερπληρώνεται με λήψη Θεϊκής τροφής. Συνοδεύεται με τον καθαρισμό της ψυχής από τα φθοροποιά πάθη και μια πνευματική προετοιμασία για μια πιο αγνή κοινωνία με τον Θεό.
Μέσω της εγκράτειας, προπαρασκευάζεται το πνεύμα και χαλιναγωγείται το σώμα, ώστε ο άνθρωπος να γίνει αγωγός Θείας χάριτος (μέσω των Μυστηρίων και της Θείας Κοινωνίας).
Αν η νηστεία αποκοπεί από τον πνευματικό αγώνα (προσευχή, εξομολόγηση, εγκράτεια, ταπείνωση, εκκλησιασμός κλπ), τότε όντως καταντά μια στείρα άσκηση που πολλές φορές μπορεί να γίνει και επικίνδυνη.
Ενώ όλες οι μορφές δίαιτας έχουν ως μοχλό την αγάπη για το ίδιο μας το σώμα, η νηστεία έχει ως απόλυτο κίνητρο την αγάπη προς τον Θεό. Δεν είναι ανθρωποκεντρική, άλλα Θεοκεντρική. Είναι μια μορφή θυσίας (του θελήματος μας) γι’ αυτόν που θυσιάστηκε για να σώσει την οικουμένη. Και δεν είναι τόσο σωματική αποτοξίνωση όσο είναι ψυχική.
Νηστεία δεν είναι μόνο η αποχή από συγκεκριμένα φαγητά, άλλα και η αποχή από οποιαδήποτε συνήθεια μας κάνει δέσμιους της. Αν κάποιος δεν μπορεί να νηστέψει από φαγητά λόγω υγείας, μπορεί να απέχει από την επανάληψη μιας παγιωμένης συνήθειας που θα του στοιχήσει αν τη στερηθεί. Έτσι μπαίνει και πάλι στο νόημα της θυσίας για τον Θεό. Ο πνευματικός πατέρας κάθε πιστού είναι αυτός που θα συμβουλεύσει ποια μορφή νηστείας είναι πιο κατάλληλη.
Και βέβαια υπάρχει και μια ακόμη σημαντική διάσταση για αυτή την μεγάλη αρετή.
Η νηστεία σκοτώνει την αγνωμοσύνη
Σε μια εποχή αφθονίας που ο άνθρωπος έχει αποκοπεί από τη φύση (και τον Δημιουργό της) και τα αγαθά θεωρούνται δεδομένα, η νηστεία επανατοποθετεί στη πραγματική διάσταση τη στρεβλή αντίληψη μας. Τίποτα δεν είναι δεδομένο από όσα αγαθά απολαμβάνουμε σε αυτή τη ζωή. Όλα είναι ευλογίες που παρέχει ο Θεός παρά την αναξιότητα μας. Όμως ο σύγχρονος άνθρωπος προτιμά να βγάζει από την εξίσωση τον Θεό και να κρατά μόνο τα αγαθά.
Ο κόπος και η στέρηση που θα καταθέσει κάποιος νηστεύοντας, θα τον βοηθήσει να ανακαλύψει εκ νέου την αξία του κάθε αγαθού, του γεμάτου πιάτου, του άρτου του επιούσιου. Θα διαλυθεί η πλάνη της συνήθειας. Η στέρηση είναι το αντίδοτο στη παραζάλη που νοιώθει ο κορεσμένος και αγνώμων άνθρωπος.
Αυτός που έχει υποβάλλει σε άσκηση το σώμα του (και το πνεύμα του) θα δεχθεί ως δώρο την κάθε τροφή, θα μάθει να την καταναλώνει ευχαριστιακά, να δοξολογεί τον Θεό. Και θα μάθει να αναγνωρίζει τα θεία δώρα, όχι μονάχα στη βρώση των αγαθών, άλλα σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του, οπουδήποτε βρίσκονται «κρυμμένες» οι άπειρες ευλογίες του Θεού.