Ο Μίκης Θεοδωράκης έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 96 ετών και θα σμίξει στους ουρανούς με σπουδαίους καλλιτέχνες και ανθρώπους.
Δύο εξ αυτών, οι Στέλιος Καζαντζίδης και Μανώλης Χιώτης, που τον περιμένουν για μία ακόμα θρυλική συνεργασία. Από αυτές, που έχουν σημαδέψει τη μουσική της Ελλάδας.
Η συνεργασία, που είχαν Μίκης Θεοδωράκης και Στέλιος Καζαντζίδης χαρακτηρίστηκε από τον πρώτο «χείμαρρος με ήχο».
Μετά τη μεταπολίτευση κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Στην Ανατολή», σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Περιελάμβανε σπουδαία τραγούδια, όπως τα: «Άπονες Εξουσίες», «Και δεν μίλησε κανείς», «Στην Ανατολή», που όμως δεν ακούστηκαν όσο θα έπρεπε.
«Ήμασταν παράλληλα ποτάμια που έτρεχαν ορμητικά προς τη θάλασσα», έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης περιγράφοντας τη συνεργασία του με τον Στέλιο Καζαντζίδη.
Η χρυσή συνεργασία με τον Μανώλη Χιώτη
Με τον Μανώλη Χιώτη ο Μίκης συναντήθηκε για πρώτη φορά το 1960 και μέχρι το 1962 η συνεργασία τους αυτή ήταν πάρα πολύ στενή και προέκυψαν μόνο αριστουργήματα.
Κατ’ αρχάς ο «Επιτάφιος» (1960) σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, η δεύτερη έκδοση στην Columbia (η πρώτη ήταν με την Νάνα Μούσχουρη, σε ενορχήστρωση Μάνου Χατζιδάκι, για την Fidelity), που ηχογραφήθηκε στις 15 & 17 Σεπτεμβρίου 1960. Τέσσερα δισκάκια συνολικά (δηλαδή οκτώ τραγούδια), που με την φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση (και της Καίτης Θύμη) και το μπουζούκι του Μανώλη Χιώτη έγραψαν ιστορία.
Οι τίτλοι των τραγουδιών: «Πού πέταξε τ’ αγόρι μου», «Χείλι μου μοσκομύριστο», «Μέρα Μαγιού μού μίσεψες», «Βασίλεψες αστέρι μου», «Ήσουν καλός κι ήσουν γλυκός», «Στο παραθύρι στεκόσουν», «Να ‘χα τ’ αθάνατο νερό», «Γλυκέ μου συ δεν χάθηκες».
«Επιτάφιος» ξανά με Μανώλη Χιώτη, αλλά αυτή τη φορά με ερμηνεύτρια την Μαίρη Λίντα. Η τρίτη, μέσα σε λίγο καιρό, έκδοση του έργου, με τον Μανώλη Χιώτη σε σόλο μπουζούκι φυσικά. Δύο δισκάκια EP (πάντα στην Columbia), με τέσσερα τραγούδια το καθένα, που πρέπει να κυκλοφόρησαν στις αρχές του 1961.
Η επόμενη συνεργασία Μίκη Θεοδωράκη – Μανώλη Χιώτη συμβαίνει στο έργο «Λιποτάκτες», που βασιζόταν σε ποίηση Γιάννη Θεοδωράκη (αδελφός του συνθέτη). Παίζει κιθάρα ο Δημήτρης Φάμπας, ενώ τραγουδά και διευθύνει ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης. Τυπώνεται ένα EP με τέσσερα τραγούδια στην Columbia, που κυκλοφορεί προς τα τέλη του 1960 ή στις αρχές του 1961. Τα τραγούδια ήταν τα: «Θα γίνης δικιά μου», «Δακρυσμένα μάτια», «Σκέπασε ατμός τον έρωτά μας», «Χάθηκα». Τέσσερα εκπληκτικά άσματα, με το μπουζούκι του Μανώλη Χιώτη να συγκλονίζει.
Ακολουθεί η «Πολιτεία», με τέσσερα τραγούδια σε στίχους Τάσου Λειβαδίτη και άλλα τέσσερα σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου.
Τα δύο πρώτα τραγούδια είναι τα θρυλικά «Μάννα μου και Παναγιά», «Δραπετσώνα», που ηχογραφούνται πρώτα με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και μετά με την Μαίρη Λίντα και που κυκλοφορούν τέλη ’60 ή αρχές ’61 σε δύο διαφορετικά δισκάκια της His Master’s Voice.
Τα υπόλοιπα έξι («Έχω μι’ αγάπη», «Σαββατόβραδο», «Βράχο βράχο τον καϋμό μου», «Παράπονο», «Μετανάστης» «Καϋμός») ακούστηκαν μέσα στο 1961 από τους Στέλιο Καζαντζίδη-Μαρινέλλα, σε τρία διαφορετικά 45άρια (επίσης σε His Master’s Voice). Σε όλα, φυσικά, το μπουζούκι του Μανώλη Χιώτη αστράφτει.
Η επόμενη συνεργασία Μίκη Θεοδωράκη-Μανώλη Χιώτη αφορά στο «Αρχιπέλαγος», έναν κύκλο δώδεκα τραγουδιών σε στίχους Νίκου Γκάτσου, Γιάννη Θεοδωράκη, Π. Κοκκινόπουλου, Οδυσσέα Ελύτη, Μίκη Θεοδωράκη και Δημήτρη Χριστοδούλου. Αυτά τα τραγούδια τα είπαν μέσα στο 1961 η Μαίρη Λίντα (έξι 45άρια στην Columbia) και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης (σε κάποια μαζί με τον Αντώνη Κλειδωνιάρη και την Καίτη Θύμη) (τέσσερα 45άρια στην Columbia). Και στις δύο εκδοχές το μπουζούκι του Μανώλη Χιώτη πρωταγωνιστεί. Ας θυμηθούμε τους τίτλους αυτών των δώδεκα κλασικών τραγουδιών.
«Μυρτιά», «Είχα φυτέψει μια καρδιά», «Η λειτουργία», «Σε πότισα ροδόσταμο» (σε στίχους Νίκου Γκάτσου – σημειώστε αυτό το τραγούδι για τη συνέχεια της ιστορίας μας), «Μαργαρίτα-Μαργαρώ», «Ροδιά τετράκλωνη», «Ανάμεσα Σύρο και Τζιά» «Το παλληκάρι», «Θ’ αφήσω τη μαννούλα μου», «Φεύγω μακριά πατρίδα μου», «Η απαγωγή», «Πάμε μια βόλτα στα Χανιά».
Υπάρχει και κάτι ακόμη από τη συνεργασία Θεοδωράκη-Χιώτη μέσα στο 1961, είναι το δισκάκι «Η νήσος των Αζορών / Η ρομβία» [Columbia] σε στίχους Μέντη Μποσταντζόγλου (Μποστ). Κι εδώ το μπουζούκι του Χιώτη ακούγεται λαμπερό.
Επίσης Θεοδωράκης-Χιώτης συνυπάρχουν στο πασίγνωστο τραγούδι «Βάρκα στο γιαλό», από το δισκάκι «Βάρκα στο γιαλό / Τι να την κάνω τη χαρά» [Columbia, 1963], που προερχόταν από το θεατρικό Μαγική Πόλις (οι στίχοι ήταν του Μίκη Θεοδωράκη και τραγουδούσε η Μαίρη Λίντα).
Οι δύο καλλιτέχνες δεν συνεργάζονταν φυσικά μόνο στη δισκογραφία, μα ακόμη στο θέατρο και στα ρεσιτάλ. Για παράδειγμα βρέθηκαν μαζί στις περίφημες συναυλίες στο θέατρο Κεντρικόν, τον Μάρτιο του 1961 – με Στέλιο Καζαντζίδη-Μαρινέλλα, Μαίρη Λίντα, Γρηγόρη Μπιθικώτση, Τέρη Χρυσό και την Συμφωνική Ορχήστρα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ενώ Χιώτης-Λίντα είχαν εμφανισθεί το καλοκαίρι του 1962 και στην Όμορφη Πόλη (σκηνοθεσία Μιχάλης Κακογιάννης, μουσική Μίκης Θεοδωράκης), στο θέατρο Παρκ.
Διαβάστε επίσης:
Μίκης Θεοδωράκης: Τριήμερο εθνικό πένθος!
Μίκης Θεοδωράκης: Ένας αυθεντικός Έλληνας «πάντα πιστός στις ιερές σκιές των προγόνων μας»
Μίκης Θεοδωράκης: Ο πλανήτης υποκλίνεται στον σπουδαίο Έλληνα συνθέτη