Ο Ιωάννης ο βαπτιστής λέγεται και πρόδρομος διότι με τη διδασκαλία του προετοίμασε το δρόμο για τη διδαχή του Ιησού ενώ είναι αυτός που εισήγαγε το βάπτισμα της μετανοίας. Ήταν σύγχρονος του Ιησού και με μεγάλη φήμη. Μάλιστα ο Χριστός τον κατονόμασε ως το σπουδαιότερο γιο που είχε ποτέ γεννηθεί.
Ο Ιωάννης ήταν γιος του ιερέα Ζαχαρία και της Ελισάβετ από τον «Οίκο Ααρών». Όπως αναφέρεται στην Αγία Γραφή ο Ιωάννης τεκνοποιήθηκε με θαυμαστό τρόπο, καθώς η μητέρα του ήταν στείρα. Λίγο πριν ο Ζαχαρίας τελέσει τα ιερατικά του καθήκοντα, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ εμφανίστηκε και του ανήγγειλε πως θα αποκτήσει γιο που πρέπει να ονομασθεί Ιωάννης. Ο Ζαχαρίας δεν πίστεψε στους λόγους του Αγγέλου με αποτέλεσμα να μείνει άφωνος μέχρι να βαπτιστεί ο Ιωάννης. Η φωνή του επανήλθε μόνο όταν έγραψε σε έναν πίνακα το όνομα που θα δίνονταν στο παιδί, δηλαδή Ιωάννης.
Ο Ιωάννης ήταν δεύτερος εξάδελφος του Ιησού αφού η μητέρα του Ελισάβετ και Παναγία ήσαν ξαδέλφες. Μέχρι τα 30 του χρόνια ασκήτευε στην έρημο της Ιουδαίας. Ντυνόταν με ύφασμα από τρίχες καμήλας και έτρωγε άγριο μέλι και ακρίδες. Οταν έγινε 30 χρονών, ο Θεός τον κάλεσε να αναλάβει το έργο της προετοιμασίας του Μεσσία.
Το κήρυγμα του Ιωάννη φαίνεται πως ξεκίνησε κατά την εποχή του Καίσαρος Τιβερίου, ήταν ασυμβίβαστος και η κριτική του απευθυνόταν προς πάσα κατεύθυνση. Δε δίσταζε να καταφερθεί εναντίον τον Φαρισαίων και των Σαδδουκαίων, χαρακτηρίζοντάς τους έχινδες ενώ ασκούσε αυστηρή κριτική και στον Ηρώδη για τον έκλυτο βίο του και την σχέση του με την Ηρωδιάδα, η οποία είχε εγκαταλείψει τον αδελφό του γι αυτόν. Εξαιτίας αυτής του της κριτικής φυλακίστηκε από τον Ηρώδη ο οποίος όμως τον σεβόταν λόγω της φήμης του και της αγάπης του λαού προς αυτόν.
Τελικά ο Ηρώδης τον αποκεφάλισε, όταν του το ζήτησε ως χάρη η κόρη της Ηρωδιάδας, Σαλώμη. Ο Ηρώδης είχε μαγευτεί από τον χορό της Σαλώμης και της είπε να του ζητήσει ότι θέλει ως αντάλλαγμα. Η Σαλώμη, επηρεασμένη από την μητέρα της ζήτησε το κεφάλι του Ιωάννη του Βαπτιστή. Λέγεται ότι το μένος της Ηρωδιάδας ήταν τέτοιο που όταν έφεραν μπροστά στη Σαλώμη τον δίσκο με το κεφάλι του Ιωάννη, ζήτησε με μία βελόνα να του τρυπήσουν την γλώσσα. Τότε ακούστηκε για μία τελευταία φορά η φωνή του Βαπτιστή που είπε «μετανοείτε».
Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος εικονίζεται στις περισσότερες βυζαντινές εικόνες με φτερά γιατί έζησε την επίγεια ζωή του ως απεσταλμένος άγγελος Θεού ενώ πολλοί Άγιοι Πατέρες λένε ότι θα είναι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ο Αρχάγγελος ταξιάρχης στη θέση του έκπτωτου Εωσφόρου.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή αναφέροντας το όνομά του μετά την Παναγία στις προσευχές και στις δεήσεις ενώ στον Τίμιο Πρόδρομο είναι αφιερωμένες έξι ημέρες του χρόνου:
- 7 Ιανουαρίου (Σύναξις Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου), η αρχαιότερη εορτή
- 24 Φεβρουαρίου (1η & 2η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του)
- 25 Μαΐου (3η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του)
- 24 Ιουνίου (Γεννέθλιον του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου), ορίσθηκε μετά τον καθορισμό των Χριστουγέννων (4ος αιώνας).
- 29 Αυγούστου (Αποτομή της Τίμιας Κεφαλής του), καθορίστηκε ομοίως τον 4ο αιώνα, και
- 23 Σεπτεμβρίου (Η σύλληψή του από την μητέρα του Αγία Ελισάβετ).
Απολυτίκιον:
Μνήμη δικαίου μετ᾽ ἐγκωμίων· σοί δέ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε· ἀνεδείχθης γάρ ὄντως καί Προφητῶν σεβασμιώτερος, ὅτι καί ἐν ῥείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τόν κηρυττόμενον· ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καί τοῖς ἐν ᾅδῃ, Θεόν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τόν αἴροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καί παρέχοντα ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.
Καιρός: Έρχονται χιόνια και στην Αθήνα – Αναμένεται νέο κύμα κακοκαιρίας