Σαν σήμερα στις 10 Μαΐου του 1956 εκτελούνται οι Κύπριοι αγωνιστές Μιχαλάκης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου.
Υπήρξαν οι πρώτοι αγωνιστές του Κυπριακού Αγώνα που καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν από τους Άγγλους δυνάστες.
Ο Μιχαλάκης Καραολής, και ο Ανδρέας Δημητρίου, θυσίασαν τέτοια μέρα τη ζωή τους για την απελευθέρωση της Κύπρου, για την Ένωσή της με την Ελλάδα. Τα παιδιά αυτά έδωσαν το αίμα τους στον ιερό αγώνα της ΕΟΚΑ.
Η Αθηναϊκή εφημερίδα τα Νέα στις 10 Μαΐου του 1956 έγραφε:«Απεδείχθη πλέον ότι, αι ίδιαι δυνάμεις της βαρβαρότητος, αι οποίαι οργίασαν κατά τον προηγούμενον πόλεμον υπό τας στολάς των Ναζί, οργιάζουν και σήμερον κατά τον ίδιον τρόπον υπό τας στολάς και τα διακριτικά του αγγλικού στέμματος»
Ήταν Πέμπτη μετά το Πάσχα, 10 Μαΐου 1956, όταν οι δυο νέοι έδωσαν τον αίμα τους για την Κύπρο. Η Βρετανία με τον απαγχονισμό τους εκφόβισε τους αγωνιστές και προσπάθησε να καταπνίξει το κίνημά τους. Σκοπός της ήταν να εγείρει αισθήματα τρόμου στον κυπριακό Ελληνισμό και αποστροφή στη μεγάλη επαναστατική προσπάθεια. Το αντίθετο, όμως, συνέβη. Οι αγωνιστές δυνάμωσαν, πείσμωσαν και γιγαντώθηκαν.
Τους κρέμασαν μέσα στη φυλακή
Το πρωί της 10ης Μαΐου πρώτα απαγχονίστηκε ο Καραολής και λίγο αργότερα ο Δημητρίου. Η εκτέλεση τους έγινε στο «προαύλιο» της φυλακής, ενώ μετά την εκτέλεση οι Βρετανοί, δεν απέδωσαν καν τα σώματα των νεκρών παλικαριών στις οικογένειες τους. Τα παιδιά θάφτηκαν μέσα στη φυλακή σε έναν ειδικό χώρο, όπου μετέπειτα έθαψαν και άλλους. Σήμερα είναι τόπος προσκυνήματος. Πρόκειται για τα λεγόμενα φυλακισμένα μνήματα.
Η είδηση της θυσία τους έκανε το γύρο του κόσμου
Στην Ελλάδα, που έδιναν κι έπαιρναν οι διαδηλώσεις για την Κύπρο, άπειρες οδοί και πλατείες σε κάθε μικρή η μεγάλη πόλη, μετονομάστηκαν σε Καραολή και Δημητρίου. Η είδηση της εκτέλεσής τους έκανε το γύρο του κόσμου, ξεσηκώνοντας την κατακραυγή της παγκόσμιας κοινής γνώμης ενάντια στην πάλαι ποτέ βρετανική αυτοκρατορία.
Πανικός επικρατούσε και στο εσωτερικό της χώρας. Εκείνη την περίοδο η Βρετανία αγωνιζόταν να διατηρήσει κάτι από την παλιά αποικιοκρατική της αίγλη. Η Κύπρος αντιμετωπιζόταν σαν το τελευταίο προπύργιο σε μια σειρά «εδαφικών απωλειών». Αλλά ο λαός της Κύπρου είχε αντίθετη άποψη.
Τα πρόσωπα πίσω από τη θυσία
Οι εκτελεσθέντες Καραολής και Δημητρίου είχαν ταπεινή αγροτική καταγωγή και είχαν γνωρίσει τη φτώχεια και την εξαθλίωση των δεκαετιών ΄40-΄50. Χιλιάδες παιδιά σαν αυτούς βρέθηκαν στην ίδια θέση και θέλησαν να αγωνιστούν για να διώξουν τον Άγγλο δυνάστη από το νησί τους.
Φωτογραφία: Καραολής Μιχαλάκης
Ο Μιχαλάκης Καραολής γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1933 στο Παλαιοχώρι Πιτσιλιάς και ήταν το τέταρτο παιδί του Σάββα και της Παναγιώτας Καραολή. Αποφοίτησε από την Αγγλική Σχολή Λευκωσίας και διορίστηκε δημόσιος υπάλληλος. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τον στίβο ως αθλητής του ΑΠΟΕΛ. Ελ
Εντάχθηκε από τους πρώτους στην ΕΟΚΑ και πήρε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα με την ομάδα του Πολύκαρπου Γεωρκάτζη.
Στις 28 Αυγούστου 1955, μαζί με τον Ανδρέα Παναγιώτου σκότωσαν τον αστυνομικό Ηρόδοτο Πουλλή, την ώρα που παρακολουθούσε μια συγκέντρωση του ΑΚΕΛ. Ο Παναγιώτου διέφυγε, ενώ ο Καραολής συνελήφθη σε ενέδρα από τις αγγλικές δυνάμεις και φυλακίστηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας.
Στις 28 Οκτωβρίου καταδικάσθηκε σε θάνατο, παρότι η σφαίρα που σκότωσε τον ελληνοκύπριο αστυνομικό προέρχοταν από το όπλο του Παναγιώτου. Οι Αγγλοι δεν του συγχώρησαν ότι κατά τη διάρκεια της ανάκρισης δεν είχε αποκαλύψει τους συναγωνιστές του.
Ο Μιχαλάκης Καραολής κατά την διάρκεια της κράτησης του ανέφερε σε ένα γράμμα προς τους φίλους του τα παρακάτω:
μόνο πως πρέπει να ζουν
Ξέρουν και πώς να πεθαίνουν
Kαι πως την πατρίδα να τιμούν.
Ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1934 στον Άγιο Μάμα Λεμεσού και καταγόταν από πάμπτωχη πολυμελή οικογένεια. Φοίτησε για τρία χρόνια στο Νυχτερινό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και στη συνέχεια έπιασε δουλειά σε κατάστημα εκρηκτικών και κυνηγετικών ειδών. Από μικρός αναμίχθηκε στον συνδικαλισμό και διατέλεσε γραμματέας της Συντεχνίας Αχθοφόρων.
Νεαρός αγωνιστής της ΕΟΚΑ, πρωτοστάτησε στην αρπαγή οπλισμού από τις κατοχικές αρχές της Αμμοχώστου. Τα όπλα προωθήθηκαν σε διάφορες αντάρτικες ομάδες, οι οποίες μέχρι τότε ήταν εφοδιασμένες σχεδόν μόνο με κυνηγετικά. Στις 22 Νοεμβρίου 1955 κατηγορήθηκε ότι πυροβόλησε και τραυμάτισε στην Αμμόχωστο τον πράκτορα της «Ιντέλιτζενς Σέρβις», Σίντνεϊ Τέιλορ…
Προεόρτια – μεθεόρτια
Mετά το θάνατο τους η οργάνωση απάντησε με σκληρά αντίποινα.Εκτελέστηκαν δύο Άγγλοι στρατιώτες– οι Γκόρντον Χιλ και Ρόναλντ Σίλτον – που είχαν απαχθεί και κρατούνταν ως όμηροι. Ακόμα, σχεδιάστηκε επίθεση στον αστυνομικό σταθμό Παλαιχωρίου ωστόσο, ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή, για να αποφευχθεί το μακελειό.
Στην Ελλάδα, την προηγούμενη μέρα της εκτέλεσης, είχε επικρατήσει μεγάλη ένταση και διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας. Από τις βίαιες συγκρούσεις μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών 4 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 200 τραυματίστηκαν.
Bίντεο ντοκουμέντο με τo Συλλαλητήριο στην Αθήνα υπέρ της ματαίωσης των εκτελέσεων των μελών της ΕΟΚΑ Μιχάλη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου-09/05/1956 -( Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο).
