Πόσα χρόνια υπάρχουν οι καρχαρίες στη Γη;

Πριν υπάρξουν δεινόσαυροι, πριν εμφανιστεί η ζωή στην ξηρά, πριν σχηματιστούν οι ήπειροι όπως τις ξέρουμε σήμερα, υπήρχαν καρχαρίες. Δεν είναι απλώς αρχαίοι. Είναι οι επιζώντες ενός κόσμου που αλλάζει αδιάκοπα, σιωπηλά και αμείλικτα. Ο άνθρωπος υπάρχει στη Γη το πολύ για 300.000 χρόνια. Οι καρχαρίες, όμως, κατοικούν τους ωκεανούς εδώ και περίπου 450 εκατομμύρια χρόνια. Είναι τόσο παλιοί, που προηγήθηκαν ακόμα και της εμφάνισης των δέντρων.

Ο παλαιότερος γνωστός πρόγονος των καρχαριών ανήκει στην περίοδο του Ορδοβίσιο, μια εποχή που η ζωή υπήρχε σχεδόν αποκλειστικά μέσα στο νερό και οι πρώτες μορφές φυτικής ζωής μόλις είχαν αρχίσει να αποικίζουν τη στεριά. Εκείνη την εποχή, οι καρχαρίες δεν είχαν τίποτα κοινό με τη σύγχρονη εικόνα τους. Δεν είχαν ούτε καν σαγόνια όπως τα ξέρουμε, και το σώμα τους ήταν πιο κοντά σε εκείνο των μυστηριωδών ψαριών χωρίς σκελετό. Η εξέλιξή τους ήταν αργή, αλλά σταθερή. Με το πέρασμα των αιώνων, απέκτησαν πιο ανεπτυγμένα συστήματα αίσθησης, οστέινα δόντια και πιο ρευστές μορφές κίνησης.

Όταν οι δεινόσαυροι κυριαρχούσαν στη Γη, οι καρχαρίες κυριαρχούσαν στους ωκεανούς. Επέζησαν από πέντε μαζικές εξαφανίσεις ειδών, ανάμεσά τους και εκείνη που εξαφάνισε το 75% της ζωής στον πλανήτη πριν 252 εκατομμύρια χρόνια. Επέζησαν και από την καταστροφή που σκότωσε τους δεινόσαυρους πριν 66 εκατομμύρια χρόνια. Ενώ η ζωή στη στεριά υπέφερε, οι καρχαρίες, με την ευκαμψία τους, την ποικιλομορφία τους και την ικανότητά τους να προσαρμόζονται, συνέχισαν να επιβιώνουν κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Το σώμα τους δεν έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία 100 εκατομμύρια χρόνια. Αυτή η σταθερότητα δεν σημαίνει στασιμότητα, αλλά τελειότητα. Ο καρχαρίας δεν χρειάστηκε να εξελιχθεί περισσότερο, γιατί το σώμα του ήδη λειτουργούσε σχεδόν τέλεια. Με δέρμα που μοιάζει με μικροσκοπικές λεπίδες και αισθητήρια όργανα που μπορούν να εντοπίσουν ηλεκτρικά πεδία, αποτελούν ένα από τα πιο εξελιγμένα “εργαλεία” της φύσης για επιβίωση και κυνήγι.

Κι όμως, σήμερα οι καρχαρίες αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη απειλή στην ιστορία τους: τον άνθρωπο. Κάθε χρόνο, πάνω από 100 εκατομμύρια καρχαρίες σκοτώνονται από την αλιεία, την καταστροφή των οικοσυστημάτων και την κλιματική αλλαγή. Ο πιο σταθερός κάτοικος της Γης κινδυνεύει όχι από κάποιον κοσμικό κατακλυσμό, αλλά από έναν ξενιστή που εμφανίστηκε μόλις χθες σε σχέση με τη δική του ιστορία.

Η ιστορία των καρχαριών είναι η ιστορία της ίδιας της ζωής πάνω στη Γη. Αν υπάρχει ένας οργανισμός που μπορεί να πει ότι «είδε τα πάντα», αυτός είναι ο καρχαρίας. Πριν από ήπειρους, πριν από τα βουνά, πριν από τον άνθρωπο, ήταν ήδη εκεί. Και το πιο εντυπωσιακό είναι ότι, παρότι έχουν περάσει σχεδόν μισό δισεκατομμύριο χρόνια, συνεχίζουν να κολυμπούν στα βάθη του πλανήτη, υπενθυμίζοντας πως η ιστορία της Γης δεν γράφεται από τα έξυπνα είδη, αλλά από τα ανθεκτικά.