Συναντήθηκα με τις κυρίες Μαίρη Βέργου και Νόρα Χατζοπούλου, οι οποίες με ξενάγησαν στο Μουσείο Παιχνιδιών και συζητήσαμε για τον μαγικό κόσμο στον οποίο ταξιδεύουν μικροί και μεγάλοι στο Παλαιό Φάληρο.
Συνέντευξη στον Σπύρο Οικόπουλο
Η λέξη «Πύργος», στον τίτλο της κουβέντας μας, είναι η πραγματικότητα, καθώς το οίκημα που στεγάζει το Μουσείο, είναι κληροδότημα των Αθανασίου και Βέρας Κουλούρα στο Μουσείο Μπενάκη, μεγάλων ευεργετών της Ύδρας, οι οποίοι ήθελαν να γίνει κάποια στιγμή χώρος πολιτισμού… και είναι πύργος!
Ρωτώντας για το πως γεννήθηκε η ιδέα για το Μουσείο, η κυρία Βέργου μας είπε. «Όλα ξεκίνησαν από τη Μαρία Αργυριάδη, η οποία μάζευε τα παιχνίδια 40 χρόνια, με πολλή αγάπη και ευαισθησία και κυρίως, με πολλή μελέτη. Ο σύζυγός είναι παλαιοπώλης και τη βοήθησε πολύ στο να βρίσκει τις πηγές. Κάποια στιγμή, γύρω στο 1990, συζήτησε με τον Αγγελο Δεληβοριά, για το τι θα μπορούσε να κάνει με τον όγκο των παιχνιδιών, που είχε πλέον μαζευτεί. Η απάντηση ήταν ότι στα μελλοντικά σχέδια του Μουσείου Μπενάκη, ήταν η δημιουργία του συγκεκριμένου χώρου. Το αποτέλεσμα ήταν ότι την επόμενη κιόλας ημέρα, δώρισε όχι μόνο τα περίπου 20000 παιχνίδια που είχε, αλλά και τον εαυτό της στο Μουσείο. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε το τμήμα παιχνιδιών και παιδικής ηλικίας, με πυρήνα την τεράστια και ανεκτίμητη συλλογή της. Έχοντας το συγκεκριμένο κτίριο στη διάθεση του Μουσείου, «το πάντρεμα» της συλλογής με το συγκεκριμένο χώρο, που παραπέμπει σε παραμύθι, ήταν η πρώτη και αβίαστη σκέψη τους. Έγινε η ανακατασκευή του μέσω προγράμματος ΕΣΠΑ και η λειτουργία επίσημα ξεκίνησε στις 21 Οκτωβρίου 2017. Τη δεύτερη μέρα της λειτουργίας του, που ήταν και ανοιχτή στο κοινό, ήρθαν περίπου 3800 άτομα».
Τα παιχνίδια των παιδικών μου χρόνων
Η Μαρία Αργυριάδη έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, παρόλα αυτά το γραφείο της παραμένει όπως ακριβώς το άφησε, όπως και το έργο της στο συγκεκριμένο Μουσείο. Η κυρία Βέργου συνέχισε λέγοντας πως: «μέχρι και την τελευταία στιγμή ασχολούμασταν με τις δωρεές, αλλά και τις μελέτες όλων των αντικειμένων, καθώς και με την προώθηση των δράσεων του χώρου». Τη διέκοψα, ρωτώντας για τις δωρεές των παιχνιδιών και τα κριτήρια που πρέπει να υπάρχουν, ώστε να γίνουν δεκτές. Μας είπε λοιπόν πως, «αυτό που κάνει μοναδικό ένα παιχνίδι, είναι η ιστορία του παιχνιδιού με τον ιδιοκτήτη του.
Πέρα από το ίδιο το παιχνίδι, θέλουμε και το ιστορικό του. Κάτι πολύ ιδιαίτερο που υπάρχει στο Μουσείο, είναι μια προθήκη με εκθέματα, που προέκυψε από μια συνεργασία με το ΚΑΠΗ του Νέου Κόσμου, το 1991. Το πρόγραμμα λεγόταν: «ξαναφτιάχνω τα παιχνίδια των παιδικών μου χρόνων». Η Μαρία γύρισε σχεδόν όλα τα ΚΑΠΗ της χώρας και οι συμμετέχοντες, παππούδες και γιαγιάδες, έφτιαξαν με τα χέρια τους τα παιχνίδια με τα οποία έπαιζαν όταν ήταν μικροί. Το έναυσμα ήταν ένα μαντήλι, το οποίο υπάρχει και στο Μουσείο, τυλιγμένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να θυμίζει κούνια με μωρά. Η συγκεκριμένη προθήκη επιβεβαιώνει το πόσο δημιουργικός μπορεί να γίνει ο καθένας, ανεξάρτητα από την ηλικία, ή όποιο άλλο κριτήριο».
Η συλλογή ξεκινά από την αρχαιότητα και το παλιότερο παιχνίδι είναι μια πλαταγή κουκουβάγια, από το 1400 π.Χ και φτάνει περίπου στη δεκαετία του ’70. Στο υπόγειο του Μουσείου, υπάρχει ένα διαδραστικό παιχνίδι με οθόνη αφής, όπου υπάρχουν τρία επιτραπέζια. Η κυρία Βέργου μας είπε χαρακτηριστικά πως «η έκθεση δεν διαμορφώνεται βάσει χρονολογίας. Έχει κυρίως αφηγηματικό χαρακτήρα, μιλάει για την ιστορία του παιχνιδιού, σε σχέση με το παιδί, μέσα στον κύκλο του χρόνου, ενώ υπάρχουν οι κατηγορίες αστικών, λαικών, εργαστηρίου, αυτόματα, μηχανικά παιχνίδια, οπτικά.
Πρέπει να αναφέρουμε, πως για την ώρα εκτίθενται περίπου τα 3500 παιχνίδια, από τα περίπου 20000 που βρίσκονται αποθηκευμένα και περιμένουν τη στιγμή τους». Με τόσο μεγάλο όγκο παιχνιδιών, ρωτήσαμε για τα κριτήρια των δωρεών. «Δεχόμαστε τα πάντα, απλά αν ένα παιχνίδι το έχουμε ήδη, θα αποθηκευτεί μεν, αλλά ίσως να μη βγει στην επιφάνεια. Θέλουμε πάντα, να έχουμε την ιστορία της σχέσης με τον ιδιοκτήτη, πως το απέκτησε, πως έπαιζε, διάφορα περιστατικά που ίσως συνοδεύουν αυτή τη σχέση. Δεν παίζει ρόλο μόνο το παιχνίδι, σαν αντικείμενο, αλλά η ουσιαστική σχέση με τον κάτοχο», είπε η κυρία Βέργου και συνέχισε μιλώντας για την ανανέωση των εκθεμάτων. «Είμαστε ένα νέο Μουσείο, που άνοιξε πριν ένα χρόνο, περίπου και είναι ακόμα νωρίς, ώστε να προβούμε σε κάποια ανανέωση. Σίγουρα θα γίνει, αλλά μετά την πενταετία και πάντα στόχος μας είναι να περάσουν όλα τα εκθέματα από τις προθήκες».
Οι συνεργασίες του μουσείου
Η κυρία Χατζοπούλου μας μίλησε για τις συνεργασίες του Μουσείου. «Το Μουσείο Μπενάκη συνεργάζεται με διάφορους φορείς και ιδρύματα, όπως το ‘’Ιδρυμα Νιάρχος’’ που μας στηρίζει εδώ και χρόνια. Το Μουσείο Παιχνιδιών, επειδή είναι ακόμα νέο σε ηλικία, τώρα ξεκινά δειλά τις συνεργασίες του, όπως η πρώτη περιοδική έκθεση που ξεκινά σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιαπωνίας, η οποία γιορτάζει τα 120 χρόνια διπλωματικών σχέσεων με τη χώρα μας και μέσα στο πλαίσιο των εορταστικών αυτών εκδηλώσεων, θα γίνει και η περιοδική έκθεση παιχνιδιών, μέχρι το τέλος Ιουνίου. Θα είναι μια μεγάλη δοκιμασία για το Μουσείο και είναι πρόκληση να μπορούμε να έχουμε τέτοιες εκθέσεις, δύο φορές το χρόνο». Πέρα από την ελληνική ενότητα παιχνιδιών, υπάρχει και η ευρωπαϊκή και η κυρία Χατζοπούλου μας είπε χαρακτηριστικά. «Η συλλογή της Μαρίας Αργυριάδη, η βάση του Μουσείου, βρίσκεται μέσα στις δέκα καλύτερες στην Ευρώπη και δεν περιλαμβάνει μόνο παιχνίδια, αλλά και βιβλία και οτιδήποτε έχει να κάνει με το παιδί. Ξεφεύγει από τα σύνορα της Ευρώπης, καθώς υπάρχουν πολλά αντικείμενα από όλο τον κόσμο. Μακάρι να υπήρχε μεγαλύτερος χώρος, ώστε να εκτεθούν, αλλά θα έρθει η σειρά για όλα».
Φτάνοντας προς το τέλος της κουβέντας μας, ρώτησα για τους στόχους του Μουσείου και η κυρία Χατζοπούλου μας είπε χαρακτηριστικά. «Θέλουμε να το μάθει ο κόσμος, να γεμίζει με χαμογελαστούς ανθρώπους συνέχεια, αυτό που ήταν και το όνειρο της Μαρίας Αργυριάδη» και η κυρία Βέργου συμπλήρωσε. «Να γίνει το αγαπημένο Μουσείο όλων και για όλες τις ηλικίες!».
Το Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών βρίσκεται στο Παλαιό Φάληρο, στη λεωφόρο Ποσειδώνος 14 και Τρίτωνος 1. Σίγουρα δεν μπερδεύεται με κανένα από τα γειτονικά κτίρια, καθώς είναι μοναδικό και εξωτερικά, αλλά κυρίως στο εσωτερικό του. Δύσκολο να περιγραφεί σε ένα κείμενο η εμπειρία μιας επίσκεψης εκεί…
Ένα τεράστιο ευχαριστώ στην κυρία Νόρα Χατζοπούλου και την κυρία Μαίρη Βέργου για τη ζεστή φιλοξενία και την απολαυστική κουβέντα μας! «Και ‘ζήσαν αυτοί καλά… κι εμείς καλύτερα».