Γιατί λέμε Παλαιών Πατρών;

Η φράση «Παλαιών Πατρών» είναι ένας χαρακτηρισμός που συναντάται συχνά στην ελληνική ιστορία, ιδιαίτερα όταν γίνεται αναφορά στον Παλαιών Πατρών Γερμανό, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Όμως, πολλοί αναρωτιούνται τι ακριβώς σημαίνει αυτός ο προσδιορισμός και από πού προέρχεται.

Η φράση αυτή σχετίζεται με τη Μητρόπολη Πατρών και την ιστορική της εξέλιξη. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, οι μεγάλες μητροπόλεις της Ελλάδας αντιμετώπισαν συχνά αλλαγές στην οργάνωσή τους, άλλοτε λόγω της πολιτικής κατάστασης και άλλοτε λόγω εσωτερικών ανακατατάξεων. Οι Πάτραι, μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Πελοποννήσου ήδη από την αρχαιότητα, διατηρούσαν ισχυρή εκκλησιαστική παράδοση και αποτελούσαν επισκοπή ήδη από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια.

Όμως, στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η εκκλησιαστική διοίκηση μεταβαλλόταν ανάλογα με τις συνθήκες. Ένα σημαντικό σημείο αυτής της εξέλιξης ήρθε τον 18ο αιώνα, όταν αποφασίστηκε η σύμπτυξη της Μητρόπολης Πατρών με τη Μητρόπολη Ηλείας. Αυτό σήμαινε ότι, διοικητικά, η επισκοπή Πατρών δεν είχε πλέον την ίδια ανεξαρτησία που διατηρούσε παλαιότερα. Η νέα αυτή κατάσταση δημιούργησε την ανάγκη για διάκριση μεταξύ της παλαιότερης, ιστορικής μητρόπολης και της νεότερης διοικητικής δομής.

Έτσι, όσοι αναφέρονταν στην παλαιά, ανεξάρτητη μητρόπολη, την αποκαλούσαν «Παλαιών Πατρών», δηλαδή η επισκοπή των Πατρών όπως ήταν παλιότερα. Αυτή η ονομασία καθιερώθηκε και διατηρήθηκε ακόμη και όταν η εκκλησιαστική κατάσταση μεταβλήθηκε ξανά, ιδιαίτερα μετά την Επανάσταση του 1821. Ο ίδιος ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, γνωστός για την ευλογία της Επανάστασης στη Μονή της Αγίας Λαύρας, έφερε τον τίτλο αυτό επειδή ήταν επίσκοπος της παλαιάς μητρόπολης Πατρών.

Ο όρος «Παλαιών Πατρών» δεν είναι απλά μια ιστορική αναφορά, αλλά αντικατοπτρίζει τις αλλαγές και τις προσαρμογές που βίωσε η Εκκλησία στην Ελλάδα μέσα στους αιώνες. Σήμερα, παραμένει ένας χαρακτηρισμός που μας θυμίζει την εξέλιξη των εκκλησιαστικών θεσμών και την επιρροή τους στην πορεία της ελληνικής ιστορίας.