Στις 22 Δεκεμβρίου 1849, ένας 28χρονος άνδρας στεκόταν με δεμένα μάτια, φορώντας ένα λευκό εκτελεστικό πουκάμισο, περιμένοντας τον θάνατό του. Ήταν ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, ο άνθρωπος που αργότερα θα άλλαζε την πορεία της λογοτεχνίας, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένας κατάδικος, ένας εχθρός του κράτους σύμφωνα με τον τσάρο.
Καταδικάστηκε για τη συμμετοχή του στον Κύκλο του Πετρασέφσκι, μια ομάδα διανοούμενων που τολμούσαν να συζητούν φιλελεύθερες και επαναστατικές ιδέες. Η Ρωσία του Νικολάου Α’ δεν συγχωρούσε τέτοια αμφισβήτηση. Ο Ντοστογιέφσκι και οι σύντροφοί του κρίθηκαν ένοχοι για ανατρεπτική δράση και καταδικάστηκαν σε θάνατο διά τυφεκισμού.
Στην παγωμένη πλατεία Σημειονόφσκι στην Αγία Πετρούπολη, οι στρατιώτες στάθηκαν απέναντί τους, τα όπλα υψώθηκαν, και οι κατάδικοι περίμεναν την τελευταία εντολή. Ο Ντοστογιέφσκι είχε προλάβει να αποχαιρετήσει τους συντρόφους του. Ήταν βέβαιος ότι αυτά ήταν τα τελευταία του λεπτά.
Και τότε, ξαφνικά, έφτασε μια εντολή από τον Τσάρο. Η εκτέλεση ανακλήθηκε την τελευταία στιγμή. Αντί για θάνατο, του δόθηκε μια άλλη ποινή – τέσσερα χρόνια καταναγκαστικών έργων στη Σιβηρία, ακολουθούμενα από υποχρεωτική στρατιωτική θητεία.
Αυτό το τραυματικό γεγονός άλλαξε τον Ντοστογιέφσκι για πάντα. Μέσα στα στρατόπεδα της Σιβηρίας γνώρισε από κοντά τον πόνο, την εξαθλίωση και τη σκληρότητα του ανθρώπου. Είδε τη φύση του εγκλήματος και την πάλη της συνείδησης, εμπειρίες που αργότερα έγιναν οι θεμέλιοι λίθοι των μεγάλων έργων του, όπως το “Έγκλημα και Τιμωρία” και “Οι Αδερφοί Καραμαζόφ”.
Η τύχη ή το σχέδιο του τσάρου μπορεί να του έσωσε τη ζωή, αλλά η ψυχή του δεν έμεινε αλώβητη. Από εκείνη την ημέρα, δεν ήταν απλώς ένας συγγραφέας. Ήταν ένας άνθρωπος που γνώρισε τον θάνατο από κοντά και επέστρεψε για να τον περιγράψει όπως κανείς άλλος.