Το ποδόσφαιρο συνήθως ενώνει, άλλοτε χωρίζει κυρίως εντός γηπέδου. Κάποιες φορές όμως, γίνεται και αιτία… πολέμου. Πραγματικού πολέμου. Κάτι τέτοιο έγινε και το απόγευμα τις 13ης Μαϊου του 1990, στο διάσημο πλέον ντέρμπι του Μαξιμίρ.
Ντιναμό Ζάγκρεμπ και Ερυθρός Αστέρας, ετοιμάζονταν για έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, που αποτελούσε ανέκαθεν ένα ιδιαίτερα εχθρικό ντέρμπι. Όμως όλοι γνώριζαν πως κάτι τέτοιο δεν θα γινόταν. Σίγουρα όμως, αυτό που δεν ήξεραν ήταν το μέγεθος αυτού που θα ακολουθούσε.
Οι σκηνές που εκτυλίχθηκαν ήταν σκληρές και άφησαν άφωνο ολόκληρο τον πλανήτη. Χάος! Οι δύο ομάδες, με συμμετοχή και των παικτών, ξέσπασαν σε ένα όργιο βίας, μαχαιρώματα, καταλήψεις κερκίδων και τους φιλάθλους να τρέχουν ανεξέλεγκτοι μέσα στο γήπεδο και να παίζουν ξύλο τόσο μεταξύ τους, όσο και με τους παίκτες των ομάδων. Οι συγκρούσεις αυτές ήταν μόνο η χρονική αρχή σε μια σειρά γεγονότων που κανείς δεν φανταζόταν. Ήταν η πρώτη ανοιχτή βίαιη σύγκρουση μεταξύ Κροατών και Σέρβων. Ο αγώνας συγκαταλέγεται στους «5 αγώνες που άλλαξαν τον κόσμο» σύμφωνα με τις προσφιλείς ταξινομήσεις των αστικών ΜΜΕ.
Η μεγάλη ένταση και τα επεισόδια είχαν ξεκινήσει αρκετές ώρες νωρίτερα από την προγραμματισμένη σέντρα του αγώνα, στους γύρω δρόμους της πόλης. Οι περίπου 3.000 οπαδοί του Ερυθρού Αστέρα είχαν έρθει αρματωμένοι, έτοιμοι για όλα έχοντας ως αρχηγό της αποστολής τον Ζέλικο Ραζνάτοβιτς, γνωστό και ως «Αρκάν», έναν Σέρβο εθνικιστή και εγκληματία, ο οποίος στη συνέχεια θα έπαιζε και ενεργό ρόλο στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Τα συνθήματα από τις δύο πλευρές ήταν κυρίως εθνικιστικά και ξέφευγαν κατά πολύ από τα ποδοσφαιρικά πλαίσια.
Οι Σέρβοι, με την είσοδό τους στο γήπεδο, κατάφεραν να σπάσουν την πόρτα που οδηγούσε μέσα στον αγωνιστικό χώρο και εκεί ο χρόνος σταμάτησε. Ή μάλλον… ξεκίνησε, για όλα αυτά που θα ακολουθούσαν. Οι οπαδοί της Ντιναμό «Bad Blue Boys» δεν άργησαν να… ορμήξουν και αυτοί στο πεδίο της «μάχης», με τις δυνάμεις της αστυνομίας να παραμένουν αδρανείς για αρκετή ώρα. Οι παίκτες του Ερυθρού Αστέρα είχαν κλειδαμπαρωθεί στα αποδυτήρια, σε αντίθεση με αυτούς της Ντιναμό που παρακολουθούσαν έκπληκτοι τα γεγονότα.
Πυροβολισμοί. Οι πλαστικές σφαίρες φεύγουν σύννεφο. Το ίδιο και τα δακρυγόνα. Οι μάνικες των πυροσβεστικών ρίχνουν παντού. Στις εξέδρες ένας ανελέητος καρεκλοπόλεμος και μάχες σώμα με σώμα.
Η κλωτσιά που έκανε τον Μπόμπαν «σύμβολο»
Ένας αστυνομικός, χτυπούσε με βία έναν οπαδό των Κροατών και τότε ήταν η ώρα του 20χρονου τότε ποδοσφαιριστή, Ζβόνιμιρ Μπόμπαν, να αναλάβει δράση. Παίρνει φόρα και με μία εντυπωσιακή κίνηση καράτε, σωριάζει στο έδαφος τον άντρα της αστυνομίας. Ήταν η στιγμή, που ο Μπόμπαν γινόταν σύμβολο ενός ολόκληρου έθνους, το οποίο εξέλαβε αυτή την κλωτσιά ως σύμβολο της αντίστασης. Η κίνησή του έφερε τον εξάμηνο αποκλεισμό του από όλες τις επίσημες διοργανώσεις, μεταξύ αυτών και τη συμμετοχή του στο παγκόσμιο Κύπελλο της Ιταλίας.
«Εκείνη την ώρα, σε εκείνο το μέρος ήμουν απλά ένα δημόσιο πρόσωπο, έτοιμο να ρισκάρει τη ζωή, την καριέρα, την δόξα που θα μπορούσε να αποκτήσει, για ένα σκοπό, ένα ζήτημα. Το κροατικό ζήτημα», δήλωσε χρόνια μετά ο Ζβόνιμιρ Μπόμπαν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: «Μία μέρα πήγα στο γήπεδο και γύρισα χωρίς αδερφό και χωρίς πατέρα»
Η κροατική εφημερίδα Vecernji List σε άρθρο της ανήμερα της 15ης επετείου της κροατικής ανεξαρτησίας έγραψε στο editorial της: «Εκείνο το παιχνίδι, που δεν παίχτηκε ποτέ, θα μείνει στην μνήμη όλων, τουλάχιστον των ποδοσφαιρόφιλων, ως το ξεκίνημα του πατριωτικού πολέμου. Σήμερα, σχεδόν όλοι παραδέχονται ότι ήταν το κλειδί για να γίνει γνωστό παγκοσμίως το κροατικό ζήτημα». Τον Ιανουάριο του 2011, το CNN τοποθέτησε το συγκεκριμένο ματς στο Top-5 αυτών που άλλαξαν την ιστορία του πλανήτη.
Το φινάλε, μετά από δύο και πλέον ώρες ανελέητου ξύλου, βρήκε πάνω από 70 οπαδούς τραυματισμένους, με πολλούς εξ αυτών να έχουν δεχτεί μαχαιριές και 117 αστυνομικούς με τραύματα, ενώ έγιναν πάνω από 100 συλλήψεις.
Μερικές ημέρες αργότερα ο Σλόμποταν Μιλόσεβιτς θα πει το ιστορικό «η Γιουγκοσλαβία τελείωσε…».
Στο «καταραμένο Μαξιμίρ», υπάρχει επιγραφή που αναφέρει: «Για τους οπαδούς, οι οποίοι άρχισαν τον πόλεμο με τη Σερβία, σε αυτό το μέρος, στις 13 Μαΐου του 1990»….
Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί πως το ντέρμπι ήρθε μετά από μία σειρά γεγονότων και ήρθε να προστεθεί στο ήδη τεταμένο κλίμα, καθώς είχαν προηγηθεί οι κροατικές εκλογές, στις οποίες είχε κερδίσει η Κροατική Δημοκρατική Ένωση, που ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας της χώρας, ενώ το ίδιο είχε συμβεί και στη Σλοβενία. Η Γιουγκοσλαβία βάδιζε προς τη διάλυση και τον πρώτο λόγο είχαν οι εθνικιστικές «κορώνες» από όλες τις πλευρές.… Το ποδόσφαιρο, ήταν απλά η «σπίθα» που άναψε τη φωτιά!
Η Γιουγκοσλαβία μας έμαθε πολλά, αν και αρκετοί αρνούνται τα μαθήματα αυτά…
