Σε εκείνον τον αγώνα, στον πάγκο των Γιουγκοσλάβων καθόταν ο Ίβιτσα Όσιμ. Με τις φυγόκεντρες δυνάμεις της διάσπασης να κυριαρχούν, μια Εθνική Ομάδα που είχε στη σύνθεσή της Σέρβους, Κροάτες, Βόσνιους και Σλοβένους είχε ως προπονητή της μια μεγάλη ποδοσφαιρική φυσιογνωμία που προσωποποιούσε, όντας Βόσνιος, καθολικός στο θρήσκευμα, με τον καλύτερο τρόπο, το βαλκανικό πολυσυλλεκτικό αμάλγαμα ανθρώπων, θρησκειών και πολιτισμών της «πάλαι ποτέ» ενωμένης Γιουγκοσλαβίας.
Μιας χώρας που, ούσα στα πρόθυρα της διάσπασης, χρειαζόταν την πρόκριση της Εθνικής της Ομάδας στον τελικό του Μουντιάλ του 90 -και, με το ποδοσφαιρικό της ταλέντο να υπερχειλίζει, γιατί όχι και την ίδια την κατάκτηση του τροπαίου- για να βρει την κεντομόλα συγκολλητική ουσία ψυχολογικής ευφορίας που ίσως ανέσχεε τις κεντρόφυγες τάσεις οι οποίες λίγο μετά
κλιμακώθηκαν στον αιματηρό εμφύλιο.
Προκειμένου τα ανθρώπινα πεπρωμένα να πάρουν, ίσως, έναν λιγότερο αιματηρό δρόμο στη βαλκανική γειτονία μας, όλοι οι άστατοι νόμοι της στρογγυλής «θεάς» φαινότανε πως είχανε συνωμοτήσει, εκείνο το καλοκαιρινό απόγευμα στην Ιταλία. Μέχρι ο «θεός» του Ποδοσφαίρου, ο Ντιέγκο, έχασε πέναλτι.
Όμως, όπως είχε πει ο Ίβιτσα Όσιμ αργότερα, στο ελληνικό Πρωτάθλημα, όταν ως προπονητής του Παναθηναϊκού «έκλεψε» τη νίκη σε έναν αγώνα με τον Ηρακλή: «Αυτά έχει το ποδόσφαιρο. Είναι σαν την εκδιδόμενη γυναίκα (σ.σ. επί τω κοσμιοτέρως λεγόμενο) που έχει μεταπτώσεις».
Ο επίσης Βόσνιος αλλά μουσουλμάνος στο θρήσκευμα Φαρουκ Χατζιπάγκιτς ηττήθηκε στο κρίσιμο πέναλτι από τον Αργεντινό τερματοφύλακα Σέρχιο Γκοικοετσέα ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, ουδεμία σχέση έχει με τον συνεπώνυμό του, τον Βάσκο Άντονι Γκοικοετσέα, τον «Χασάπη του Μπιλμπάο» που κάποια χρόνια πριν είχε χορέψει ένα δολοφονικό αμυντικό ταγκό με τον αριστερό αστράγαλο του Μαραντόνα καταγματικά μπλεγμένο στις τάπες των ποδοσφαιρικών παπουτσιών του. Έτσι, η φανέλα της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας δεν κατέβηκε ξανά στα γήπεδα.
«Ήταν κάποτε μια χώρα», όπως έγραψε στη μεγάλη οθόνη ο Κουστουρίτσα, γιατί όσο πανανθρώπινη και αν είναι η γλώσσα του ποδοσφαίρου, δεν φτάνει για να συνθέσει όλα τα ασυνείδητα εναντιομερή της θνητής και ατελούς μας φύσης και για να εξημερώσει τις βαρβαρότητες που συγκρούονται μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, ενίοτε και μέσα στην ίδια χώρα.
Όπως ήταν κάποτε και μια Πρωτομαγιά του 1988 που με το γκολ του Γιώργου Μητσιμπόνα η ΑΕΛ «έκλεβε» τη νίκη, στο Αλκαζάρ, επίσης, από τον Ηρακλή και γινόταν η μόνη επαρχιακή ομάδα που θα κατακτούσε ποτέ το πρωτάθλημα. Και μια Πρωτομαγιά του 94 που ένας άλλος, νεκρός πια, «θεός» της Λατινικής Αμερικής, ο Βραζιλιάνος Αΐρτον Σένα θα άφηνε την τελευταία του πνοή στην πίστα της Ίμολα.
Όπως πίσω από τιμόνι αυτοκινήτου έμελε να βρει τον θάνατο και ο Γιώργος Μητσιμπόνας. Γιατί αυτές οι οριακόμορφες μεταπτώσεις τις οποίες, εν είδη ιερόδουλης, απέδωσε ο επίσης εκλιπών τη φετινή Πρωτομαγιά Ίβιτσα Όσιμ στη στρογγυλή «θεά», ισχύουν κάποιες φορές και για την ίδια τη ζωή μας.
Ο Όσιμ που διάλεξε και αυτός την πρώτη μέρα του Μαΐου για να φύγει, έχοντας ξεκινήσει από το 2007 τη μάχη ενάντια στην αγγειακή νόσο του εγκεφάλου, με το πρώτο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο να τον βρίσκει την ώρα που παρακολουθούσε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα στην τηλεόραση. Θρυλείται πως όταν μετά από 17 ημέρες συνήλθε από το κώμα, ρώτησε τη γυναίκα του να του πει το σκορ.
Ο Όσιμ είχε δίκιο, λοιπόν, στην περιώνυμη φράση του για την μπάλα. Μόνο που θα έπρεπε να την αποδώσει και στην ίδια τη ζωή, για τη φθαρτή φύση των στιγμών και της βιολογίας μας.
Xρίστος Χ. Λιάπης MD, MSc, PhD
Ψυχίατρος – Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών
Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ
Μέλος Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας
chliapis@yahoo.gr – @Chris_Liapis