200 Χρόνια Ελεύθερη Ελλάδα: Η Επανάσταση σε όλη την Ελλάδα

«200 Χρόνια Ελεύθερη Ελλάδα», μέρος 9ο, το οποίο είναι αφιερωμένο στην Επανάσταση που εξαπλώθηκε απ’ άκρη σ’ άκρη σε ολόκληρη τη χώρα.

Στο 8ο μέρος είδαμε ότι η Ελληνική Επανάσταση άρχισε τελικά από τη Μολδοβλαχία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο νυν ελλαδικός χώρος έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια.

Η 25η Μαρτίου 1821 αποτελεί την ημερομηνία-ορόσημο. Ανήμερα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η Ιστορία έγραψε ότι έγινε κι ο Ευαγγελισμός του Γένους. Το ευχάριστο δηλαδή μήνυμα ότι η ελευθερία βρίσκεται πιο κοντά.

Βέβαια για να έρθει η ελευθερία, θα έπρεπε να χαθούν χιλιάδες ένοπλοι ή άμαχοι. Είναι πανάκριβη η απόκτηση αυτού του υπέρτατου αγαθού, όμως αλίμονο σε αυτόν που δεν το διεκδικεί.

Στο 9ο μέρος του αφιερώματος θα παρατεθούν περιληπτικά (διότι για την πλήρη καταγραφή χρειάζονται τόμοι) οι σημαντικότερες στιγμές της Ελληνικής Επανάστασης, μέσω των οποίων θα αναδειχθούν και οι μεγαλύτερες μορφές της.

 

Επανάσταση στη Μολδοβλαχία

Καταρχάς, θα πρέπει να ολοκληρωθεί η εξιστόρηση της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία, δεδομένου ότι με την κατάσβεσή της, τα φώτα στράφηκαν αποκλειστικά και μόνο στον νυν ελλαδικό χώρο.

Κομβικό για την αποτυχία στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες ήταν το γεγονός ότι ο Αλέξανδρος Υψηλάντης συγκρούστηκε με τον τοπικό οπλαρχηγό Θεόδωρο (Τούντορ) Βλαδιμηρέσκου, ο οποίος είχε ξεσηκώσει Ρουμάνους χωριάτες και καλλιεργητές.

Ο Βλαδιμηρέσκου ενέπνεε τον απλό λαό και συντασσόταν με τον Υψηλάντη, γεγονός που δεν άρεσε στους συντηρητικούς Φιλικούς, καθώς και τους ντόπιους διανοούμενους και μεγαλοϊδιοκτήτες.

Τελικά, όμως, ο αρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης οπισθοχώρησε στις πιέσεις, με αποτέλεσμα να δώσει εντολή στον Γιωργάκη Ολύμπιο να τον συλλάβει, εν συνεχεία να παραπεμφθεί σε δίκη και τελικά να δολοφονηθεί άνανδρα.

Πολλές και αντικρουόμενες οι απόψεις για το κεφάλαιο Βλαδιμηρέσκου, όμως οι περισσότερες συμφωνούν ότι πρόκειται για ένα ιστορικό σφάλμα του Υψηλάντη.

Από τη στιγμή που οι Βλάχοι αγρότες δεν ρίχτηκαν στη μάχη (6.000 πεζούς και 2.500 ιππείς είχε συγκεντρώσει ο Βλαδιμηρέσκου, απελευθερώνοντας το Βουκουρέστι), το ελληνικό κίνημα αποδυναμώθηκε.

Περίπου 7.000 άνδρες αριθμούσε η στρατιά του Υψηλάντη, ο οποίος έβλεπε να αρχίζει νικηφόρα η πορεία στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, αλλά και να υποβιβάζεται από τον τσάρο Αλέξανδρο Α’ στον βαθμό του στρατιώτη.

Η Ρωσία αποκήρυξε την Επανάσταση δηλώνοντας ουδετερότητα, ενώ έκανε δεκτό το αίτημα των Τούρκων για είσοδο στρατευμάτων στις Ηγεμονίες, κατά παρέκκλιση από της μεταξύ τους Συνθήκη του Βουκουρεστίου.

Παράλληλα, υπό τον φόβο σφαγών στην Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία, ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’ υποχρεώθηκε να αφορίσει τους Υψηλάντη και Σούτσο.

Στις 7 Ιουνίου 1821 ήρθε και το τελειωτικό χτύπημα με τη συντριβή στο Δραγατσάνι, όπου αποδεκατίστηκε ο Ιερός Λόχος (200 νεκροί, 40 αιχμάλωτοι).

Ο Υψηλάντης κατέφυγε στην Ουγγαρία με μικρή ακολουθία, όπου συνελήφθη με εντολή του Μέττερνιχ, κλείστηκε για επτά χρόνια στο φρούριο Μουγκάτς, εν συνεχεία αποφυλακίστηκε, αλλά τσακισμένος σωματικά και ψυχολογικά πέθανε λίγο αργότερα (1828).

Οι εναπομείναντες της στρατιάς έσπευσαν στο χωριό Σκουλένι, όπου επί τέσσερις ημέρες πολέμησαν με τους Τούρκους, ώσπου όσοι επέζησαν από τον εχθρό πέρασαν τον ποταμό Προύθο (κάποιοι πνίγηκαν κατά τη διάβαση).

Γιωργάκης Ολύμπιος και Ιωάννης Φαρμάκης προσπάθησαν να περάσουν στη Βεσσαραβία, όμως δεν τα κατάφεραν, ασχέτως αν αντιστάθηκαν ηρωικά για αρκετές ημέρες στους πολυπληθέστερους Τούρκους που είχαν περικυκλώσει τη Μονή Σέκου.

Ο Φαρμάκης και οι περισσότεροι άνδρες, όταν πια τα περιθώρια στένεψαν, πίστεψαν το δόλιο σχέδιο των αντιπάλων και παραδόθηκαν, με αποτέλεσμα να θανατωθούν.

Τριάντα στρατιώτες είχαν προλάβει να διαφύγουν στην Αυστρία, ενώ ο Ολύμπιος με πέντε (ή έντεκα) παλικάρια κατέγραψε το πρώτο Ολοκαύτωμα του Αγώνα, βάζοντας φωτιά σε ένα δωμάτιο που χρησίμευε ως πυριτιδαποθήκη για να μην πιαστεί αιχμάλωτος.

 

Επανάσταση στον Μωριά

Στο προηγούμενο μέρος του αφιερώματος «200 Χρόνια Ελεύθερη Ελλάδα», διαβάσατε μεταξύ άλλων για τις τελικές ετοιμασίες στον Μωριά.

Ακολουθεί το χρονολόγιο των γεγονότων που συνέβησαν, κατά τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης (1821).

21 Μαρτίου: Τα Καλάβρυτα πέφτουν σε ελληνικά χέρια.

21 Μαρτίου: Ένοπλοι Τούρκοι της περιοχής του Ρίου εισβάλλουν στην Πάτρα και καταστρέφουν καταστήματα στην ενορία της Αγίας Τριάδας.

22 Μαρτίου: Οι επαναστάτες μπαίνουν στην Πάτρα. Ο Ι. Παπαδιαμαντόπουλος και ο Ανδρέας Λόντος υψώνουν επαναστατική σημαία (κόκκινη με μαύρο σταυρό στη μέση). Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός κατασκευάζει ξύλινο σταυρό, τον οποίο τοποθετεί στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου. Στον σταυρό αυτό ορκίζονται οι επαναστάτες.

23 Μαρτίου: Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης απελευθερώνουν την Καλαμάτα.

23 Μαρτίου: Ο Ανδρέας Λόντος κηρύσσει την Επανάσταση στη Βοστίτσα (Αίγιο), την οποία εγκατέλειψαν οι Τούρκοι κάτοικοί της.

25 Μαρτίου: Διεξάγεται κοντά στο χωριό Βουνάρια της Πυλίας μάχη ανάμεσα σε επαναστάτες και Τούρκους, με νικητές τους πρώτους.

26 Μαρτίου: Τούρκοι από πολλές περιοχές της Πελοποννήσου αναζητούν προστασία στην Τριπολιτσά.

27 Μαρτίου: Νίκη των Ελλήνων υπό τον Κολοκοτρώνη στην Καρύταινα της Γορτυνίας.

28 Μαρτίου: Συνεδριάζει για πρώτη φορά υπό την προεδρία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη η Γερουσία στην Καλαμάτα.

28 Μαρτίου: Οπλαρχηγοί της Λακωνίας πολιορκούν το Κάστρο της Μονεμβασιάς.

3 Απριλίου: Ο Γιουσούφ Σελίμ πασάς εκδιώκει τους επαναστάτες από την πόλη της Πάτρας.

14 Απριλίου: Μάχη ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους στο Λεβίδι της Μαντινείας. Η ηρωική αντίσταση του Αναγνώστη Στριφτόμπολα και των παλικαριών του, οι οποίοι ήταν οχυρωμένοι μέσα στα σπίτια, έδωσε το χρόνο να φτάσουν ενισχύσεις υπό τους Δ. Πλαπούτα και Σταύρο Δημητρακόπουλο ώστε να λυθεί η πολιορκία.

15 Απριλίου: Ο Μουσταφάμπεης ανακαταλαμβάνει τη Βοστίτσα (Αίγιο).

18 Απριλίου: Σημαντικές επιτυχίες των Ελλήνων στους Μύλους της Μαντινείας (οπλαρχηγός: Αντώνιος Κολοκοτρώνης) και τη Σελίμνα της Μαντινείας (οπλαρχηγοί: Θ. Κολοκοτρώνης, Κ. Δηληγιάννης κ.ά.).

25 Απριλίου: Ήττα των Ελλήνων (οπλαρχηγοί: Α. Κρέστας, Δ. Τσόκρης, Γ. Μπότασης, Ν. Λάμπρου, Α. Αναστασόπουλος, Α. Ζέρβας κ.ά.) έξω από το Άργος. Σε αυτή τη μάχη σκοτώνεται ο γιος της Μπουμπουλίνας Ιωάννης Γιάννουζας.

12-13 Μαΐου: Η νίκη των επαναστατικών δυνάμεων στο Βαλτέτσι ανοίγει το δρόμο για την κατάληψη της Τριπολιτσάς, στρατιωτικού και πολιτικού κέντρου της Πελοποννήσου (οπλαρχηγοί: Θ. Κολοκοτρώνης, Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, Ηλίας Μαυρομιχάλης, Ιωάννης Μαυρομιχάλης, Δ. Πλαπούτας κ.ά.).

18 Μαΐου: Σημαντικές νίκες των Ελλήνων στα Δολιανά της Κυνουρίας (οπλαρχηγός: Νικήτας Σταματελόπουλος) και στα Βέρβαινα της Κυνουρίας (οπλαρχηγοί: Θ. Κολοκοτρώνης και επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος).

24 Μαΐου: Νίκη των Ελλήνων στον Άγιο Βλάσιο της Τριπολιτσάς (οπλαρχηγοί: Θ. Κολοκοτρώνης, αδελφοί Πλαπούτα).

26 Μαΐου: «Πράξη των Καλτετζών». Ιδρύεται η Πελοποννησιακή Γερουσία με πρόεδρο τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

30 Μαΐου: Η Πελοποννησιακή Γερουσία ιδρύει τοπικές «Γενικές Εφορείες».

Ιούνιος: Ο Δ. Υψηλάντης φτάνει στην Πελοπόννησο.

23 Ιουλίου: Οι Τούρκοι παραδίδουν στις επαναστατικές δυνάμεις το Κάστρο της Μονεμβασιάς.

7 Αυγούστου: Οι Τούρκοι παραδίδουν με συνθήκη το φρούριο του Νεόκαστρου.

9 Σεπτεμβρίου: Αλλεπάλληλες ήττες των Ελλήνων στην περιοχή των Πατρών.

15 Σεπτεμβρίου: Στον Άγιο Αθανάσιο κοντά στην Τριπολιτσά αποβαίνουν άκαρπες οι συνομιλίες ανάμεσα στην ελληνική (Θ. Κολοκοτρώνης, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Π. Π. Γερμανός και Αναγνωσταράς) και την τουρκική αντιπροσωπεία για την παράδοση της πρωτεύουσας του Μοριά στους επαναστάτες.

23 Σεπτεμβρίου: Οι επαναστάτες καταλαμβάνουν την πρωτεύουσα του Μοριά, την Τριπολιτσά.

6 Οκτωβρίου: Προκήρυξη του Δ. Υψηλάντη για σύγκληση εθνοσυνέλευσης.

22 Νοεμβρίου: Ο Γιουσούφ Σελίμ πασάς πυρπολεί την Πάτρα.

7 Δεκεμβρίου: Ο Δημήτριος Υψηλάντης εκλέγεται στο Άργος πρόεδρος της Πελοποννησιακής Γερουσίας.

3-4 Δεκεμβρίου: Οι επαναστάτες αποτυγχάνουν να καταλάβουν το φρούριο του Ναυπλίου.

20 Δεκεμβρίου: Έναρξη των εργασιών της Α΄ Εθνοσυνέλευσης στην Πιάδα της Παλαιάς Επιδαύρου.

 

Επανάσταση σε Ρούμελη και Εύβοια

24 Μαρτίου: Κήρυξη της Επανάστασης στη Ρούμελη. Στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία Σαλωνων (Άμφισσας) από το Δεσπότη Σαλωνων Ησαΐα και τον Πανουργια.

27 Μαρτίου: Ο Πανουργιάς απελευθερώνει τα Σάλωνα (Άμφισσα). Οι Οθωμανοί κλείνονται στο Κάστρο.

28 Μαρτίου: Ο Δήμος Σκαλτσάς υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στο Λιδορίκι.

29 Μαρτίου: Ο Αθανάσιος Διάκος υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στη Λιβαδειά.

31 Μαρτίου: Ο Αντώνιος Κοντοσόπουλος υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στην Αταλάντη της Λοκρίδας.

1 Απριλίου: Ο οπλαρχηγός Μπούσγος έπειτα από προτροπή του Αθανάσιου Διάκου απελευθερώνει τη Θήβα.

8 Απριλίου: Ο Ιωάννης Δυοβουνιώτης υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στη Λαμία.

10 Απριλίου: Οι επαναστάτες μετά από πολιορκία δύο εβδομάδων καταλαμβάνουν το φρούριο των Σαλώνων (πρωτο Κάστρο που ελευθερώνεται σε ολόκληρη την επαναστατημένη επικράτεια).

18 Απριλίου: Σημαντικές επιτυχίες των Ελλήνων στο Πατρατσάκι της Φθιώτιδας (οπλαρχηγοί: Ρούκης, Κοντογιάννης και Τράκας) και στη Μενδενίτσα της Λοκρίδας (οπλαρχηγός: Ιωάννης Δυοβουνιώτης).

23-24 Απριλίου: Ο Αθανάσιος Διάκος ηττάται από υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις υπό τον Κιοσέ Μεχμέτ και τον Ομέρ Βρυώνη στη γέφυρα της Αλαμάνας. Ακολουθεί ο μαρτυρικός θάνατός του. Στην ίδια μάχη (στην τοποθεσία Χαλκωματα) σκοτώνεται ο Δεσπότης Σαλωνων Ησαΐας, ο μόνος Επίσκοπος από τους 160 Ιεράρχες που λαμβάνουν ενεργό μέρος σ’ όλη τη διάρκεια της Επανάστασης που πέφτει ένοπλος στο πεδίο της μάχης, καθώς οι 44 εξ αυτών πεθαίνουν από βασανιστήρια & εκτελέσεις ή έπειτα από πολεμικά τραύματα.

8 Μαΐου: Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος αντιμετωπίζει με απόλυτη επιτυχία στο Χάνι της Γραβιάς ισχυρές τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις υπό τον Κιοσέ Μεχμέτ και τον Ομέρ Βρυώνη.

20 Μαΐου: Επαναστατικός αναβρασμός στο Μεσολόγγι και το Αιτωλικό.

28 Μαΐου: Νίκη των Ελλήνων κοντά στο Αγρίνιο (οπλαρχηγοί: Α. Βλαχόπουλος, Δ. Μακρής, Θ. Γρίβας και Κ. Σαδήμας).

9 Ιουνίου: Οι Τούρκοι του Αγρινίου παραδίδονται στον Γ. Βαρνακιώτη.

28 Ιουνίου: Ο Ηλίας Μαυρομιχάλης παραδίδει έπειτα από συμφωνία το φρούριο της Λιβαδειάς στον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ.

15 Ιουλίου: Ο Ομέρ Βρυώνης ηττάται στα Βρυσάκια της Εύβοιας από τις επαναστατικές δυνάμεις, επικεφαλής των οποίων είναι ο Αγγελής Νικόλαος ή Γωβγίνας και ο Α. Μπαλαλάς.

20 Ιουλίου: Ο Ομέρ Βρυώνης και ο Ομέρ μπέης καταλαμβάνουν την Αθήνα.

26 Αυγούστου: Νικηφόρα μάχη στα Βασιλικά Λοκρίδας (Fontana Defile) εναντίον του στρατεύματος του Μπεχράμ Πασά (εσφαλμένα αναφέρεται συχνά και ως Μπεϊράν ή Μπεϊράμ). Οι Έλληνες ακολουθούν το στρατήγημα του Γιάννη Δυοβουνιώτη. Διαπρέπουν οι Γκούρας, Πανουργιάς και Κοντοσόπουλος. Θάνατος Μεμίς Πασά.

20 Σεπτεμβρίου: Ο καπουδάν Νουαΐχ Ζααδέ Αλή (Καρα-Αλής) πυρπολεί το Γαλαξίδι.

Οκτώβριος: Σημαντικές επιτυχίες των Ελλήνων στη Λοκρίδα και τη Βοιωτία υποχρεώνουν τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ να αποσυρθούν στη Λαμία.

4 Νοεμβρίου: Αρχίζει τις εργασίες της στο Μεσολόγγι υπό την προεδρία του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου η Συνέλευση της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος.

15 Νοεμβρίου: Συγκροτείται σε σώμα η Συνέλευση της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος υπό την προεδρία του Θεόδωρου Νέγρη (Σάλωνα). Έπειτα από δύο μέρες η συνέλευση εκλέγει τα μέλη του Αρείου Πάγου.

 

Επανάσταση στα νησιά (Κρήτη, Αργοσαρωνικός, Κυκλάδες, Β.Α. Αιγαίο, Κύπρος)

26 Μαρτίου: Οι πρόκριτοι Γ. Πάνου και Π. Μπότασης κηρύσσουν την Επανάσταση στις Σπέτσες.

28 Μαρτίου: Επαναστατικός αναβρασμός στην Ύδρα.

10 Απριλίου: Υψώνεται η σημαία της Επανάστασης στα Ψαρά.

11 Απριλίου: Πρώτη ναυτική επιτυχία των Ελλήνων ανάμεσα στη Μήλο και την Κίμωλο – σπετσιώτικα πλοία αιχμαλωτίζουν δύο τουρκικά.

11 Απριλίου: Πολεμικά πλοία από τα Ψαρά επιτίθενται κοντά στη Σμύρνη εναντίον πέντε τουρκικών πλοίων, έτοιμων να παραλάβουν δύναμη 3.000 ανδρών υπό τον Μπεκήρ πασά με προορισμό την Πελοπόννησο.

17 Απριλίου: Επαναστατικές κινήσεις στη Σάμο υπό την καθοδήγηση του Κ. Λαχανά.

26 Απριλίου: Σημαντική επιτυχία Ψαριανών και Υδραίων καπεταναίων (Ι. Τομπάζης, Ν. Αποστόλης, Γ. Σαχτούρης, Α. Τσαμαδός κ.ά.) στα ανοιχτά της Χίου – βυθίζουν τουρκικό πλοίο και αιχμαλωτίζουν ένα άλλο.

1 Μαΐου: Ο Ιάκωβος Τομπάζης κατακαίει τουρκική γολέτα κοντά στη Χίο.

3 Μαΐου: Οι Τούρκοι αποστέλλουν στην Κύπρο ισχυρά στρατεύματα για να εμποδίσουν την εξέγερση.

8 Μαΐου: Ο Λυκούργος Λογοθέτης κηρύσσει την Επανάσταση στη Σάμο.

27 Μαΐου: Ο Δημήτριος Παπανικολής πυρπολεί τουρκικό δίκροτο στην Ερεσό της Λέσβου.

14 Ιουνίου: Επανάσταση στην Κρήτη και νίκη των Ελλήνων σε μάχη κοντά στο Λούλο των Χανίων (οπλαρχηγοί: Γ. Δασκαλάκης, Ι. Χάλης, Σήφακας, Παπαπανδρέου, Α. Φασούλης και Μουστουγιαννάκης).

17 Ιουνίου: Σημαντικές επιτυχίες των επαναστατών στην Κρήτη (Καλύβες Αποκορώνου, Ρούστικα Ρεθύμνου και στον Άγιο Ιωάννη Λάμπης).

23 Ιουνίου: Νίκη των επαναστατών σε μάχη κοντά στο φρούριο Μαλάξα της Κρήτης (οπλαρχηγοί: Γ. Δασκαλάκης, Α. Φασούλης, Β. Χάλης, Α. Παναγιώτου).

8 Ιουλίου: Μοίρα του ελληνικού στόλου (πλοίαρχοι: Ι. Τομπάζης, Ν. Αποστόλης, Γ. Σαχτούρης, Α. Τσαμαδός, Ι. Βούλγαρης και Λ. Λελεχός) καταστρέφει οκτώ τουρκικά φορτηγά πλοία στον Πορθμό Τσαγκλί μεταξύ Σάμου και μικρασιατικών ακτών.

19 Αυγούστου: Σημαντική επιτυχία των επαναστατών στις Αλιάκες Θερίσου της Κρήτης (οπλαρχηγοί: Δασκαλάκης, Βουρδουμπής, Π. Πρωτοπαπαδάκης, Σήφακας, Μανουσέλης, Μανουσογιαννάκης κ.ά.).

Αύγουστος: Οι Τούρκοι επιτίθενται στους επαναστάτες στα Σφακιά της Κρήτης.

6 Δεκεμβρίου: Οι επαναστάτες ηττώνται από τα τουρκικά στρατεύματα κοντά στο χωριό Σταυρό της Κρήτης. Πεθαίνει ο οπλαρχηγός Γ. Δασκαλάκης ή Τσελεπής.

24 Δεκεμβρίου: Σημαντική νίκη των Κρητικών έξω από τα Χανιά (οπλαρχηγοί: Σήφακας, Ρούσος Βουρδουμπής, Πρωτοπαπαδάκης, Μελιδόνης κ.ά.).

31 Δεκεμβρίου: Νίκη των Ελλήνων σε μάχη κοντά στο Βαθύπετρο της Κρήτης (οπλαρχηγοί: Παναγιώτου, Ζερβουδάκης, Μαυροθαλασσίτης, Νικολαΐδης κ.ά.).

 

Επανάσταση στην Ήπειρο

18 Απριλίου: Σημαντική επιτυχία των Ελλήνων στο κάστρο της Βογόρτσας (οπλαρχηγοί: Μάρκος και Νότης Μπότσαρης, Γεώργιος Δράκος).

17 Ιουνίου: Νίκη των Ελλήνων στη θέση Παληοκούλια Ιωαννίνων (οπλαρχηγοί: Α. Ίσκιος, Γ. Μπακόλας).

25 Ιουνίου: Ο Ιωάννης Κωλέττης κηρύσσει την Επανάσταση στο Συράκο και τους Καλλαρύτες της Ηπείρου.

3 Ιουλίου: Σημαντική νίκη του Μάρκου Μπότσαρη και των παλικαριών του στο Κομπότι της Άρτας.

14 Ιουλίου: Ο Μάρκος Μπότσαρης νικά τους Τούρκους στους Βαριάδες.

17 Ιουλίου: Ο Μάρκος Μπότσαρης συντρίβει τους Τούρκους στην Πλάκα.

24 Ιουλίου: Επαναστατικές ομάδες υπό την αρχηγία του Χριστόφορου Περραιβού κυριεύουν την Πάργα, την οποία οι Τούρκοι ανακαταλαμβάνουν έπειτα από δύο μέρες.

13 Νοεμβρίου: Απελευθερώνεται η πόλη της Άρτας από τους Σουλιώτες οπλαρχηγούς Μάρκο και Νότη Μπότσαρη, τους αδερφούς Τζαβέλα, τον Λ. Βέικο κ.ά.

 

Επανάσταση σε Θεσσαλία και Μακεδονία

7 Μαΐου: Ο Άνθιμος Γαζής και ο αρματολός Κυριάκος Μπασδέκης κηρύσσουν την Επανάσταση στην περιοχή του Πηλίου. Λίγες μέρες αργότερα αποτυγχάνουν να καταλάβουν το Βόλο.

18 Μαΐου: Ο Εμμανουήλ Παππάς κηρύσσει την Επανάσταση στις Καρυές του Αγίου Όρους και στον Πολύγυρο της Χαλκιδικής.

1 Ιουνίου: Οι Έλληνες καταλαμβάνουν την Ιερισσό και απελευθερώνουν τα Μαντεμοχώρια και άλλες περιοχές της Χαλκιδικής.

Μέσα Ιουνίου 1821: Ήττα των Ελλήνων στη Γαλάτιστα, κοντά στα Βασιλικά της Θεσσαλονίκης. Πεθαίνει ο οπλαρχηγός Χάμψας.

30 Οκτωβρίου: Καταπνίγεται από τους Τούρκους η Επανάσταση στη Χαλκιδική.

 

Τα μεγάλα τουρκικά αντίποινα

27 Μαρτίου: Με διαταγή της Πύλης αποκεφαλίζονται οι ομογενείς της Κωνσταντινούπολης Λεβίδης, Στεργιανάκης, Τουρπατσόγλου και αρκετοί άλλοι. Η ενέργεια αυτή αποτελεί τα πρώτα, μάλλον περιορισμένης έκτασης, αντίποινα των Τούρκων.

31 Μαρτίου: Σφαγές των χριστιανών στη Σμύρνη.

4 Απριλίου: Αποκεφαλίζεται στην Κωνσταντινούπολη ο Κωνσταντίνος Μουρούζης, ενώ ο Δημήτριος Παπαρηγόπουλος και ο Αντώνιος Τσουράς απαγχονίζονται μπροστά στο σπίτι τους.

5 Απριλίου: Αποκεφαλίζονται στην Κωνσταντινούπολη οι Π. Τσιγκρής, Δ. Σκαναβής και Μ. Χοτζερής. Ο Γ. Μαυροκορδάτος απαγχονίζεται στο παράθυρο του σπιτιού του.

10 Απριλίου: Απαγχονισμός του πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ στην Κωνσταντινούπολη, του πρώην οικουμενικού πατριάρχη και πολλών προκρίτων.

16 Απριλίου: Ο πλοίαρχος Νικόλαος Παπαδόπουλος Σκλάβος από την Κεφαλλονιά περισυλλέγει στη θαλάσσια περιοχή της Κωνσταντινούπολης το σώμα του οικουμενικού πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ που τον είχαν απαγχονίσει και στη συνέχεια το μεταφέρει στην Οδησσό.

4 Μαΐου: Αποκεφαλίζονται στην Κωνσταντινούπολη οι αρχιερείς Δέρκων Γρηγόριος, Αδριανουπόλεως Δωρόθεος, Τυρνάβου Ιωαννίκιος και Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, ο πρώην μέγας διερμηνέας της Πύλης Γεώργιος Καλλιμάχης και δύο μέρες αργότερα ο Νικόλαος Μουρούζης.

19 Μαΐου: Ξεκινούν οι μεγάλες σφαγές της Θεσσαλονίκης.

1 Ιουνίου: Μοίρα του ελληνικού στόλου υπό τον Ψαριανό Ν. Αποστόλη φτάνει στα Μοσχονήσια. Οι Τούρκοι αντιδρούν τις επόμενες μέρες με βιαιοπραγίες κατά του χριστιανικού στοιχείου των Μοσχονησίων, των Κυδωνιών και της Σμύρνης.

23 Ιουνίου: Οι Τούρκοι εκτελούν στο Μεγάλο Κάστρο της Κρήτης τον αρχιεπίσκοπο Γεράσιμο και πολλούς αρχιερείς του νησιού.

6 Ιουλίου: Ο Ρώσος πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη Στρόγκανοφ, έπειτα από εντολή του υπουργού των Εξωτερικών της Ρωσίας Καποδίστρια, επιδίδει στην Πύλη τελεσίγραφο με το οποίο απαιτεί σεβασμό των δικαιωμάτων των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Παρά την απόρριψη του τελεσιγράφου από τους Τούρκους, αποφεύγεται η ρήξη ύστερα από παρέμβαση του Αυστριακού αρχικαγκελάριου Μέττερνιχ.

9 Ιουλίου: Οι Τούρκοι απαγχονίζουν στη Λευκωσία τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό και αποκεφαλίζουν τους μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κυρήνειας.

15 Ιουλίου: Διακόπτονται οι διπλωματικές σχέσεις Ρωσίας-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά την επίδοση τελεσιγράφου στην Πύλη από τον Ρώσο πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη Στρόγκανοφ. Η ρήξη αποφεύγεται με παρέμβαση του Μέττερνιχ.

1 Σεπτεμβρίου: Τουρκικός στρατός αποβιβάζεται στη Σαμοθράκη και τις επόμενες μέρες προβαίνει σε σφαγές του ελληνικού πληθυσμού (Ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης).

 

***

Η Επανάσταση απέκτησε σάρκα και οστά. Οι ένοπλοι και οι άμαχοι που έχασαν τη ζωή τους κατά τα Ορλωφικά, οι πρόγονοι του Κολοκοτρώνη, ο Λάμπρος Κατσώνης με τον Κατσαντώνη, ο Αδαμάντιος Κοραής με τον Ρήγα Φεραίο, ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’ και οι ψυχές των εκατοντάδων θυμάτων των τουρκικών αντιποίνων, αρχίζουν πια να αναπαύονται…

Στο 10ο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος «200 Χρόνια Ελεύθερη Ελλάδα» θα παρατεθεί το χρονολόγιο (πολεμικό και μη) ως το 1832, όταν πια καθορίστηκαν τα νέα σύνορα του νέου κράτους.