Μάνη: Βεντέτα ή γδικιωμός και όταν χύνεται αίμα στο όνομα της δικαιοσύνης

Στο επιβλητικό και ιδιόμορφο τοπίο που έχει η Μάνη ανατράφηκαν και ιδιαίτεροι χαρακτήρες, ιδιαίτερα σκληροί και μάλλον απόλυτοι.

Και κάπως έτσι, στο κλίμα των σκληρών αγώνων επικράτησης μεταξύ των πατριών (οικογενειών) στη Μάνη, αναπτύχθηκε η βεντέτα.

Ο λεγόμενος «γδικιωμός» ή δικιωμός – που αφορούσε αρχικά το σόι ή την οικογένεια και όχι το άτομο – ήταν η τιμωρία μιας πράξης που είχε γίνει σε βάρος της οικογένειας.

Την τιμωρία αποφάσιζε ψύχραιμα ένα οικογενειακό συμβούλιο, ενώ δεν ήταν απαραίτητο να τιμωρηθεί προσωπικά ο ένοχος της πράξης. Η βεντέτα μπορούσε να στραφεί και εναντίον άλλου μέλους της αντίπαλης οικογένειας.

Τα αρσενικά παιδιά της οικογένειας στη Μάνη, σε περίπτωση πού ο πατέρας έπεφτε θύμα γδικιωμού, ανατρέφονταν με μοναδικό σκοπό μεγαλώνοντας να πάρουν το αίμα του πίσω.

Όταν η εκδίκηση ολοκληρωνόταν, η οικογένεια πού πήρε ικανοποίηση κλεινόταν στο σπίτι της. Για να μην προκαλέσει την οικογένεια του σκοτωμένου.

Συχνά στόχος ήταν η ολοκληρωτική εκμηδένιση της αντίπαλης οικογένειας. Το πρώτο κτύπημα δε γινόταν ποτέ απροειδοποίητα. Η πλευρά που προκαλούσε κήρυσσε επίσημα τον πόλεμο, χτυπούσαν οι καμπάνες, τα δυο αντίπαλα μέρη πήγαιναν στους πύργους τους. Κι από κει και πέρα κάθε μέσο καταστροφής ήταν επιτρεπτό.

Ο ουδέτερος πληθυσμός του χωριού στο διάστημα που διαρκούσε η βεντέτα ή κρυβόταν ή απομακρυνόταν όσο να τελειώσει ο μικρός πόλεμος.

Σε ορισμένες περιπτώσεις ο κώδικας της βεντέτας επέτρεπε μια προσωρινή ανάπαυλα, την «τρέβα» την εποχή του οργώματος, της σποράς, του θερισμού, του αλωνίσματος και όταν μάζευαν τις ελιές. Τα αντιμαχόμενα μέρη δούλευαν τότε σε γειτονικά χωράφια με νεκρική σιγή. Και τη νύχτα εφοδίαζαν τους πύργους με τρόφιμα και πυρομαχικά. Ο αγώνας ξανάρχιζε μόλις τέλειωνε η συγκομιδή.

Μια περιορισμένη ανακωχή μπορούσε επίσης να γίνει όταν ένα μέλος των αντιπάλων οικογενειών είχε βαφτίσια, γάμο ή κάτι ανάλογο. Ο συνηθέστερος φυσικά τρόπος με τον οποίο τέλειωνε η βεντέτα ήταν η εκμηδένιση της μιας μερίδας, οπότε τα υπολείμματά της σκορπίζονταν σε άλλα χωριά. Αφήνοντας τους πύργους και τα χωράφια τους στο νικητή, ο οποίος έμενε αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος.

Ώσπου μια άλλη Νυκλιάνικη οικογένεια κατόρθωνε να συγκεντρώσει ή να δημιουργήσει αρκετή δύναμη για να τον προκαλέσει.

Μπορούσε όμως και να μείνει αν ήθελε, στο χωριό η νικημένη παράταξη: Aν ζητούσε από το νικητή συγγνώμη με, ένα καθορισμένο τελετουργικό τυπικό. Τα πράγματα ήταν απλούστερα στις περιπτώσεις φόνων δίχως γενικότερες προεκτάσεις, οπότε, ύστερα από μια καθορισμένη, απλούστερη από την προηγούμενη, διαδικασία, ο μετανοημένος φονιάς γινόταν ο ιδιαίτερος προστάτης και ευεργέτης της οικογένειας που αδίκησε.

Όλα αυτά τα θέματα τα τακτοποιούσε ένα τοπικό συμβούλιο: Η Γεροντική, μοναδικός Θεσμός, υπό τον μπέη ή τον αρχικαπετάνιο, που φρόντιζε για την τάξη στη Μάνη.

Ένα γεγονός που μπορούσε να συμβιβάσει τα αντιμαχόμενα μέρη ήταν η τουρκική απειλή. Η πιο μακρόχρονη ανακωχή ήταν η γενική τρέβα που ζήτησε ο Μαυρομιχάλης την παραμονή του πόλεμου της Ανεξαρτησίας.

Οι αντιδικίες πάντως συνεχίστηκαν και μετά την απελευθέρωση. Αλλά σιγά-σιγά οι προκαταλήψεις και οι διακρίσεις μεταξύ Νυκλιάνων και υποτακτικών διαλύονταν. Η παράδοση της βίας όμως συνεχίστηκε, έστω και χωρίς πια τους μεγάλους πόλεμους των Νυκλιάνων.

Η παράδοση δεν κόπηκε αμέσως, αλλά περιορισμένη με μεμονωμένες εκδηλώσεις, συνεχίστηκε ως το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Σήμερα φυσικά όλα αυτά αποτελούν αναμνήσεις μιας άλλης εποχής.

Όλα αυτά μας τα περιγράφει το portal mani.org.gr

Μάνη: Μια μεγάλη και ιστορική βεντέτα που έφτασε στην Κορσική!

Η πιο ιστορική βεντέτα στη Μάνη οδήγησε στην αποχώρηση μιας μεγάλης οικογένειας, των Στεφανόπουλων, των οποίων οι ρίζες έφταναν μέχρι το Βυζάντιο.

Πρωταγωνιστής, κάπου προς τα τέλη του 17^ου αιώνα ήταν ο τρανός πειρατής Λιμπεράκης Γερακάρης. Γεννήθηκε στο Οίτυλο, που τότε ήταν φημισμένο μέρος πειρατών (Αράβων και Σαρακηνών) και πολλοί το παρομοίαζαν με το Αλγέρι. Κι αυτό διότι ήταν… διάσημο το σκλαβοπάζαρο του Οιτύλου.

Ο Μιχάλης Λεμυθάκος που ανήκε στην οικογένεια των Στεφανόπουλων έκλεψε την αρραβωνιαστικιά του Μαρία Μεδίκου.

Τη Μαρία είχε συμφωνήσει ο Πατέρας της να την δώσει πριν τον αρραβώνα στον Λεμυθάκο και αυτό ήταν αρκετό για να ξεσπάσει βεντέτα με πολλά θύματα ανάμεσα στις οικογένειες Στεφανόπουλων και Μεδίκων ενώ ο Γερακάρης επιδιδόταν με ακόμα μεγαλύτερο ζήλο στην πειρατεία.

Σε μια επιδρομή τον συνέλαβαν οι Τούρκοι αντί όμως να τον φυλακίσουν τον έβαλαν να δουλέψει γι’ αυτούς και μάλιστα σε μια πολύ ενδιαφέρουσα αποστολή.

Τον διόρισαν μπέη στη Μάνη με σκοπό να υποτάξει τους Μανιάτες. Αυτός όμως προτεραιότητα έβαλε να εξολοθρεύσει όσους Στεφανόπουλους κατάφερνε να βρει και στη συνέχεια όσους Μεδίκους, στρέφοντας όλη την κοινωνία της Μάνης εναντίον τους.

Όσοι Στεφανόπουλοι απόμειναν αναγκάστηκαν να φύγουν για την Κορσική ενώ γρήγορα οι Μανιάτες κατάλαβαν τους σκοπούς του Γερακάρη και επαναστάτησαν. Το θέμα είναι ότι στην πορεία των χρόνων, οι Στεφανόπουλοι μεγαλούργησαν στην Κορσική. Προόδευσαν και οι απόγονοί τους κατέλαβαν θέσεις κι αξιώματα σε διάφορα μέρη του κόσμου. Για παράδειγμα ο Τζορτζ Στεφανόπουλος υπήρξε συνεργάτης του Μπιλ Κλίντον στην πορεία του προς την προεδρία των ΗΠΑ.

Ακόμα και τώρα, αν κι έχουν απομείνει μόλις 15 να μιλούν ελληνικά στο Καργκέσε, η Θεία Λειτουργία γίνεται στη γλώσσα μας.

Το 1990 το Οίτυλο αδελφοποιήθηκε με το Καργκέσε της Κορσικής και οι δύο περιοχές ένωσαν την ιστορία τους.

Στη Μάνη επιμένουν ότι ο Μέγας Ναπολέων είναι… Μανιάτης και προέρχεται από τη βεντέτα των Στεφανόπουλων!

Η παράδοση λέει ότι ένας κλάδος της γενιάς των Στεφανόπουλων με το όνομα Καλόμερος πήγαν από την Κορσική στην Τοσκάνη. Εκεί, το όνομα Καλόμερος πήρε την ιταλική μορφή Buonoparte. Αργότερα, κάποιος από τη γενιά αυτή επέστρεψε στο Αιάκειο και έγινε γενάρχης της οικογένειας των Βοναπάρτηδων στην Κορσική.

Ο Μέγας Ναπολέων γεννήθηκε ως Napoleon Bonaparte το 1769. Το βέβαιο είναι ότι κατά την παραμονή των Μανιατών στο Αιάκειο η οικογένεια Στεφανόπουλου ήταν στενή φίλη της μητέρας του Ναπολέοντα Λετίτσια Ραμολίνο.

Η Πανώρια στη συνέχεια παντρεύτηκε τον προμηθευτή του γαλλικού στρατού Περμόν. Ο Ναπολέων ορφανός πλέον όταν σπούδαζε στο Παρίσι σύχναζε στο σπίτι της Πανώριας ο αδελφός της οποίας Δημήτριος Στεφανόπουλος ήταν κηδεμόνας του στη Στρατιωτική Σχολή του Μπριέν λε Σατό.

Ο Βοναπάρτης είχε επηρεαστεί πολύ από τη στρατιωτική ζωή των Μανιατών. Η πρώτη πραγματεία που έγραψε ήταν τα «Απομνημονεύματα περί της Αγωγής των Νέων Μανιατών». Η κόρη της Πανώριας Στεφανοπούλου, Laure, παντρεύτηκε τον υπασπιστή του Ναπολέοντα, στρατηγό Junot, κόμη του Αμπραντές.

Αυτή, η Laure Junot d’ Abrantes, η δούκισσα με το αξιόλογο συγγραφικό έργο, είναι η πρώτη που έγραψε στα περίφημα απομνημονεύματά της, την παράδοση για την καταγωγή του Ναπολέοντα από τους Στεφανόπουλους.

Πάντως ο σπουδαίος Μανιάτης γλωσσολόγος και ερευνητής/ιστορικός/συγγραφέας, Δικαίος Βαγιακάκος, παρά τη λατρεία του για την πατρίδα του, ξεκαθαρίζει ότι ο παραπάνω θρύλος δεν ισχύει.

Και ότι ο Μέγας Ναπολέων δεν έχει σχέση με τη Μάνη. Το σίγουρο είναι ότι ενδιαφέρθηκε για τους Μανιάτες της Κορσικής και το 1797 εν όψει της σχεδιαζόμενης εκστρατείας του στα Βαλκάνια, έστειλε από την Ιταλία στη Μάνη τους Κορσικανούς, πλέον, Δήμο και Νικόλαο Στεφανόπουλο, με επιστολή προς τον μπέη της Μάνης Τζανέτ (μπέη) Γρηγοράκη!

Η οποία ανέφερε τα εξής:

«Ο Στρατηγός Διοικητής του εν Ιταλία στρατού

Προς αρχηγόν του ελευθέρου λαού της Μάνης,

Πολίτα, έλαβον εκ Τεργέστης την επιστολή σας δι’ ης μοί εκφράζετε την επιθυμίαν σας να φανείτε ωφέλιμος τη Γαλλική Δημοκρατία, δεχόμενοι εις τους λιμένας σας τα πλοία της. Πιστεύω ότι θέλετε τηρήσει την υπόσχεσίν σας με πίστιν αρμόζουσαν εις τους απογόνους των Σπαρτιατών.

Η Γαλλική Δημοκρατία δεν θέλει φανή αχάριστος προς το έθνος σας όσον δ’ αφορά εμέ θέλω δεχθεί ευμενώς πάντα βουλόμενον εξ υμών να έλθει προς εμέ εκ μέρους σας και ουδέν επιθυμητότερον, ει μη να υπάρχει συμφωνία μεταξύ δύο εθνών αγαπόντων εξ’ ίσου την ελευθερίαν.

Σας συνιστώ τους κομιστάς της παρούσης, οίτινες είναι επίσης απόγονοι των Σπαρτιατών! Εάν δεν εξετέλεσαν μεγάλα πράγματα, αιτία είναι ότι δεν ευρέθησαν εις μεγάλους κύκλους δράσεως”.

Υγεία και αδελφότης

Βοναπάρτης»

Βεντέτα- Μάνη: Όταν ένα χωριό χειροκροτούσε το φονιά!

Μια ιστορία από το 1983 είναι ιδιαίτερη καθώς φανερώνει πως δεν εξελίχθηκε σε βεντέτα η δολοφονία ενός 14χρονου αγοριού.

Ήταν ανήμερα του Πάσχα το 1983.

Ένας νεαρός 23 χρονών πείθει έναν 14χρονο να κλέψει από μία καφετέρια δύο μπουκάλια με αλκοόλ, και μετά κατευθύνονται προς τη κοντινότερη παραλία.

Αφού κατανάλωσαν τα μπουκάλια με το αλκοόλ, λίγο πριν χαράξει ο 23χρονος προτείνει στον μικρό να βουτήξουν γυμνοί στη θάλασσα. Και εκεί δεν άργησαν να φανούν οι πραγματικές προθέσεις του 23χρονου. Προσπάθησε να τον βιάσει, και όταν ο μικρός αντέδρασε σπρώχνοντας και βρίζοντας, τότε με μία πέτρα τον χτύπησε στο κεφάλι.

Νομίζοντας ότι είναι νεκρός, έριξε το πτώμα στη θάλασσα, αλλά ο 14χρονος ήταν ακόμη ζωντανός. Ο ιατροδικαστής έκρινε ότι ο 14χρονος πέθανε από πνιγμό.

Το έγκλημα λύθηκε γρήγορα, αφού αγρότες που πήγαιναν στα χωράφια είδαν τον 23χρονο μέσα στα αίματα, πριν φτάσει στο σπίτι του.

Προφυλακίστηκε, και αποφάσισαν να μεταφερθεί αλλού υπό τον φόβο της βεντέτας. Όμως η επιχείρηση στήνεται πρόχειρα, δύο αστυνομικοί θα μεταφέρουν με το ΚΤΕΛ τον δράστη αρχικά στην Αθήνα και μετά σε άγνωστο προορισμό.

Τα νέα μαθαίνονται γρήγορα, και πριν ξεκινήσει το λεωφορείο, τρεις δράστες ακινητοποιούν το λεωφορείο, και ο ένας από αυτούς με μία καραμπίνα πυροβολεί τον 23χρονο, ο οποίος πεθαίνει ακαριαία

Ο δράστης ήταν ο πατέρας του 14χρονου, ο οποίος ήθελε να εκδικηθεί τον άδικο χαμό του γιού του.

Στο δικαστήριο που οδηγείται, τον περιμένει μία έκπληξη. Χίλιοι κάτοικοι βρίσκονται από έξω και τον χειροκροτούν, ανάμεσα τους και ο πατέρας του θύματος. Όταν κλήθηκε για μάρτυρας, ζήτησε από τον δικαστή να μην τιμωρηθεί ο πατέρας του 14χρονου, και πως αυτή η ιστορία αίματος πρέπει να τελειώσει εδώ, χωρίς να θρηνήσουμε άλλα θύματα.

«Και τα δύο εγκλήματα ήταν άδικα. Άδικα πήγε ο μικρός, άδικα και ο δικός μου γιος. Τώρα πρέπει εμείς οι δύο οικογένειες να κλείσουμε τις πληγές μας, να ξεχάσουμε και να ζήσουμε στο ίδιο χωριό. Το παιδί μου, όταν σκότωσε τον μικρό, ήταν μεθυσμένο, μπορεί να το είχαν ποτίσει και ναρκωτικά.

Δίνω 60% δίκιο στον «Μενέλαο» που σκότωσε τον γιο μου και 40% άδικο. Αλλά σας λέω, κύριοι δικαστές, ότι αν ήξερα ότι ο γιος μου σκότωσε τον μικρό, θα είχα σκοτώσει εγώ ο ίδιος το παιδί μου. Τώρα ας μας κρίνει όλους ο Θεός»….

Μετά από 12 ώρες καταθέσεων και αγορεύσεων, το Κακουργιοδικείο Τρίπολης εξέδωσε την ετυμηγορία. Ο πατέρας που εκδικήθηκε το φόνο του αγοριού του καταδικάστηκε σε φυλάκιση δύο χρόνων, 7 μηνών και 10 ημερών.

Την επόμενη ημέρα, τα πρωτοσέλιδα έγραφαν ότι «Η Μάνη χειροκροτεί το φονιά». Στο δικαστήριο είχαν συγκεντρωθεί περισσότερα από χίλια άτομα, συντοπίτες του δράστη, που όταν ανακοινώθηκε η απόφαση, την υπερκάλυψαν με τα χειροκροτήματα και τις επευφημίες τους προς τον 40χρονο….

Η υπόθεση απασχόλησε έντονα τον ελληνικό και ξένο Τύπο, μάλιστα μεταφέρθηκε και στην τηλεόραση..

Και συγκεκριμένα στο επεισόδιο «Καθ’ οδόν» της 10^ης εντολής. Με τον Αντώνη Αντωνίου στο ρόλο του πατέρα και τον Γεράσιμο Γενατά στο ρόλο του δολοφόνου του ανήλικου.