Τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου δεν σημαίνουν τίποτα στα ελληνικά. Στα φοινικικά όμως το άλφα είναι βόδι και το βήτα σπίτι.
Το άλφα και το βήτα δεν σημαίνουν τίποτα στα ελληνικά
Αν σου έλεγαν ότι το “άλφα” σημαίνει βόδι και το “γάμα” σημαίνει καμήλα, θα γελούσες. Κι όμως, δεν απέχει καθόλου από την πραγματικότητα. Το ελληνικό αλφάβητο, όπως το ξέρουμε σήμερα, είναι ένας θρίαμβος πολιτιστικής προσαρμογής: οι Έλληνες πήραν ένα σύστημα που δεν τους ταίριαζε και το άλλαξαν για πάντα.
Τα φοινικικά γράμματα δεν είχαν φωνήεντα. Ήταν για γλώσσες που δεν τα χρειάζονταν τόσο. Οι Έλληνες όμως μιλούσαν αλλιώς. Και εκεί, στο σταυροδρόμι των αιώνων, πήραν συμφωνικά σύμβολα που δεν τους χρησίμευαν και τα μετέτρεψαν σε φωνήεντα. Το άλφα ήταν το aleph: το κεφάλι του βοδιού. Το βήτα ήταν το beth: το σπίτι. Το γκάμα ήταν το gimel: η καμήλα.
Κι όμως τα κράτησαν όλα με τα ίδια ονόματα, χωρίς να σημαίνουν τίποτα πια στα ελληνικά. Ούτε το άλφα σημαίνει “βόδι”, ούτε το βήτα “σπίτι”. Είναι λέξεις-σκιές, που κουβαλούν μνήμες μιας άλλης γλώσσας, μιας άλλης εποχής.
Το πιο απίθανο όμως είναι ότι αυτή η μεταγραφή δεν ήταν τυχαία. Ήταν ευφυής. Γιατί δεν έμειναν απλώς στα σύμβολα. Έβαλαν μέσα ήχο. Ο κάθε φθόγγος είχε επιτέλους το δικό του σημάδι. Κι έτσι, το ελληνικό έγινε το πρώτο πραγματικό φωνητικό αλφάβητο στον κόσμο.
Το πιο ειρωνικό; Οι ίδιοι οι Έλληνες πίστευαν πως τα γράμματα τους τα έφερε ο Κάδμος. Άλλοι έλεγαν ο Προμηθέας. Κάποιοι, πως τα επινόησαν οι ίδιες οι Μούσες. Αλλά σήμερα ξέρουμε: ήταν ένας κόσμος που χάθηκε στη μετάφραση. Και κάπου εκεί, γεννήθηκε ο δικός μας.
Γρηγόρης Κεντητός
Γράφω για πράγματα που με συναρπάζουν, αλλά φροντίζω πάντα να τα ερευνώ σαν να τα μελετούσα για πρώτη φορά. Αναζητώ τη σύνδεση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το ανθρώπινο μέσα στο ακαδημαϊκό, και τη γνώση που μπορεί να μεταφερθεί με τρόπο απλό, ακριβή και ζωντανό. Είτε πρόκειται για έναν αρχαίο πόλεμο είτε για ένα φαινόμενο της εποχής μας, στηρίζομαι πάντα σε πρωτογενές υλικό, πραγματικές πηγές και σοβαρή τεκμηρίωση. Θέλω κάθε κείμενο να αξίζει τον χρόνο του αναγνώστη — και τον δικό μου.
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
